De Energie(k) Onderwijsroute naar impactvolle wervingscampagnes voor de Energietransitie

Ron Tuin, regiomanager bij Wij Techniek, verwoordt het treffend: “We doen al heel lang, heel veel in Zuid-Nederland en Vlaanderen, maar het voelt soms alsof we met hagel schieten. Het wordt tijd dat we de succesfactoren van campagnes leren kennen, zodat we in de toekomst meer gerichte keuzes kunnen maken. Want hoewel het stuk voor stuk mooie en sterke campagnes zijn, zien we dat de instroom niet overal toeneemt. Dit verschil is afhankelijk van de instroomniveaus MBO, HBO en WO. We zouden graag zien dat de instroom zowel Techniekbreed als op het gebied van Installatietechniek op alle fronten toeneemt. We moeten onszelf daarom vaker afvragen of een campagne inderdaad tot hogere studiekeuzes leidt en wat de redenen daarvoor zijn”.

Voor het Energie(k) Onderwijsproject hebben we een duidelijk stappenplan voor campagnes ontwikkeld. Dit plan helpt om je doelgroep effectief te bereiken en biedt handvatten om de campagne te toetsen, te verbeteren en toekomstbestendig te maken. De route begint met het helder krijgen wie je op je weg wilt bereiken, zodat je precies weet wie je doelgroep is. Onderweg kunnen beïnvloeders je helpen om deze doelgroep te bereiken en je boodschap te versterken. Vervolgens moet je bepalen welke campagneweg je wilt inslaan: ga je voor de grote publiekscampagne of kies je voor een persoonlijke aanpak? Net zoals we op de weg borden volgen om de juiste afslag te vinden, hebben we mediakanalen nodig die ons naar de doelgroep leiden. Timing is hierbij alles; door de juiste momenten en frequenties te kiezen, zorg je ervoor dat jouw boodschap goed overkomt. Bovendien is een succesvolle campagne afhankelijk van voldoende tijd, geld en mensen, die als brandstof dienen voor je campagne. Een impactvolle campagne maak je niet alleen daarom is het belangrijk om samen te werken met andere organisaties, afdelingen en collega's. Ten slotte moet je er rekening mee houden dat je onderweg hobbels op de weg of betere routes tegenkomt. Hou maatschappelijke ontwikkelingen daarom altijd in de gaten en pas je route aan waar nodig. Deze factoren zijn op zichzelf niet zo verrassend, maar het komt er telkens weer op aan om ze goed op elkaar af te stemmen.

Karen Maes, manager bij Mtech+ vertelt: “Het is essentieel dat onderwijsinstellingen, overheden, sector of loopbaanfondsen en bedrijven steeds meer dezelfde kant op gaan bewegen en gaan samenwerken. Alleen op die manier kunnen we leerlingen, studenten, werkzoekenden en werkenden met de juiste kennis en vaardigheden voorbereiden op de toekomst. Als we naast elkaar blijven werken, organiseren we over tien jaar nog steeds losse campagnes. Dat zou zonde zijn, want samen kunnen we veel meer bereiken. Het is daarom belangrijk om nog beter en meer af te stemmen binnen ons netwerk te maken en gezamenlijk op te treden. We willen vanuit Energie(k) Onderwijs hier een echte verandering in doorvoeren en dat ook zichtbaar maken. Samenwerking en het bundelen van middelen en mankracht moet nog meer prioriteit krijgen, zodat we elkaar kunnen versterken in plaats van dat onze campagnes elkaar overlappen en versnipperd raken”.

Een belangrijke uitdaging is de timing. Zo kiezen op veel Nederlandse scholen leerlingen al vroeg, in het tweede of derde jaar van de middelbare school, een richting. Maar veel campagnes richten zich pas later op de bovenbouw, waardoor jongeren al een keuze gemaakt hebben en de instroom naar techniek achterblijft. “Waarom jongeren niet massaal voor techniek kiezen, is nog niet volledig duidelijk,” zegt Ad Breukel, projectleider van Energie(k) Onderwijsbij Avans Hogeschool. “In ons onderzoek hebben we factoren zoals salaris, maatschappelijke status en imago niet direct meegenomen. Toch lijken deze aspecten een rol te spelen, mede omdat energie nog steeds onderbelicht is in de huidige leerplannen. Hierdoor zijn leerkrachten en docenten vaak niet in staat om de juiste boodschap over te brengen aan hun leerlingen en studenten. Wat wel duidelijk is, is dat dit vraagt om een andere aanpak, ook regionaal. We moeten veel meer naar de scholen toe gaan om ze te laten zien wat de mogelijkheden zijn op verschillende niveaus. Algemene interesse in techniek vormt hierin altijd de basis, specialisatie in energietechniek volgt later”.

Daarnaast is het ook nog zo dat de meeste campagnes van korte duur zijn maar om echte verandering te creëren, is continuïteit nodig. Een idee is om campagnes als een keten op te zetten, zodat jongeren op meerdere momenten en manieren met de energietransitie en STEM/Techniek onderwijs in aanraking komen. Hiermee hopen we instroom in de techniek te verhogen en te voorkomen dat leerlingen daarna, door gebrek aan aandacht voor de energietechniek, uit deze opleidingsketen zouden vallen. Eigenlijk dient een dergelijke aanpak door te gaan tot en met de eerste baan in de techniek, want ook daar switchen opgeleide technici nog naar niet-technische functies. Door campagnes van verschillende partijen aan elkaar te verbinden, versterken we onze boodschap en vergroten we impact op de langere termijn.

De impactmeting zelf is altijd onderwerp van debat. Wij gaan hiervoor uit van de personal journey van lerenden en willen daarop invloed uitoefenen door met campagnes lerenden enthousiast te krijgen over en voor de energietechniek. Dat moeten we ook meten. Een kant-en-klare oplossing voor de praktische organisatie hiervan is er nog niet. Ad Breukel: “Dit is iets waar we samen verder naar kijken. Daarom verloopt deze grensoverschrijdende samenwerking zo goed; het biedt waardevolle nieuwe inzichten en versterkt onze samenwerking over de grenzen heen. Met Energie(k) Onderwijs streven we naar samenhang, kwaliteit gaat boven kwantiteit. Want in Nederland alleen al zijn er meer dan 100 campagnes op dit gebied. Dit is een geweldige bron van inspiratie en kansen!”

Laten we eerlijk zijn: zonder voldoende personeel komt de energietransitie in Nederland en Vlaanderen gewoon niet van de grond. Voor de energietransitie hebben we tienduizenden nieuwe mensen nodig, niet alleen in de techniek, maar specifiek ook in de energietechniek. Van denkers tot vooral ook veel doeners.

Dus stel je voor dat alle betrokken partijen in Vlaanderen en Nederland samen een krachtige campagne kunnen opzetten om jong en oud enthousiast te maken voor de energietransitie. Dat we samen een campagne creëren waarna iedereen begrijpt wat de energietransitie inhoudt en zoveel mogelijk mensen enthousiast worden om in deze waardevolle banen aan de slag te gaan. Laten we nu de handen ineenslaan om dit mogelijk te maken. Het is tijd om niet alleen te praten, maar ook daadwerkelijk te doen. Want als jij het niet oppakt, wie dan wel?