Otterexcursie in Oktober

Willebroek, 24/11/2024 – Ter hoogte van de kruising tussen de Zwarte Beek en de Stuyvenbergbaan in Willebroek is een nieuwe faunapassage voltooid. De werken, die in 2022 zijn gestart, zijn nu succesvol afgerond en bieden een veilige doorgang voor diverse dieren, waaronder de Europese otter. Deze investering draagt bij aan de bescherming van deze iconische soort die sinds 2012 regelmatig terug wordt waargenomen in Willebroek. Terugkeer van de otter Na meer dan 30 jaar verdwenen te zijn in Vlaanderen, werd in Willebroek voor het eerst terug een otter in 2012 gesignaleerd. Sindsdien worden regelmatig sporen teruggevonden en groeit deze soort uit tot de mascotte van het Rivierenland. Zo prijkt sinds afgelopen zomer een groot graffitikunstwerk van de otter, van kunstenaar Dzia, in de Heindonkstraat. Deze hernieuwde aanwezigheid inspireerde verschillende initiatieven om de otter in Rivierenland een grotere overlevingskans te geven en zijn leefgebied te beschermen. Heraanleg Stuyvenbergbaan In het bijzonder in het Broek De Naeyer en het Blaasveldbroek voelt de otter zich thuis. De Zwarte beek vormt een belangrijke verbinding tussen beide natuurgebieden, maar kruist de gevaarlijke Stuyvenbergbaan. Deze brede weg nodigde uit tot (te) hard rijden, waardoor het risico op verkeersslachtoffers vergrootte. Otters verkiezen bovendien om een weg over te steken in plaats van door een tunnel te zwemmen. De kruising tussen de Zwarte Beek en de Stuyvenbergbaan werd als prioritair verkeersknelpunt geïdentificeerd in het soortenbeschermingsprogramma otter. “De Stuyvenbergbaan was zowel voor overstekende dieren als voor wandelaars en fietsers al langer een veiligheidsknelpunt” zegt burgemeester Eddy Bevers. “Daarom wilde de gemeente naast een nieuwe faunapassage ook investeren in de heraanleg van de rijweg.” In 2020 zorgde de gemeente alvast voor een nieuw, vrijliggend fietspad gescheiden van de rijbaan door een groenstrook. Er werd bijkomend onthard door ook aan de overzijde van de rijbaan de parkeerstrook grotendeels op te breken. Dit verbetert de fietsveiligheid en zorgt voor de noodzakelijke ontharding in functie van de klimaatuitdagingen. Voor wandelaars en fietsers kwam er een nieuwe oversteek door een verhoogde weginrichting en een fietsparking aan de ingang van het domein Hazewinkel. Veilige otteronderdoorsteek Samen met het Agentschap voor Natuur en Bos, de Polder van Willebroek, Sport Vlaanderen, Regionaal Landschap Rivierenland en het strategisch project ORIOM, realiseerde de gemeente ook een nieuwe faunapassage. Hiertoe verleende het Agentschap voor Natuur en Bos een Projectsubsidie Natuur. “Hoewel otters goede zwemmers zijn, worden wegen al lopend gedwarst. Verkeer is dan ook doodsoorzaak nummer 1. Met de nieuwe onderdoorgang, die bestaat uit twee nieuwe tunnels langs weerszijden van de Zwarte Beek, die naadloos aansluiten op de oever, krijgt de otter een veilige route.” licht Hans De Schryver van het Agentschap voor Natuur en Bos toe. “In de bestaande duiker worden loopplanken gehangen, zodat deze bij lage waterstand een makkelijke route vormt.” Rasters langs de Stuivenbergbaan begeleiden de otter naar zijn nieuwe doorgang en extra aanplantingen zorgen voor beschutting en schuilmogelijkheden. Ter gelegenheid van de opening organiseren de betrokken partners een excursie voor otterliefhebbers uit Vlaanderen en Nederland om de nieuwe faunapassage en het graffitikunstwerk te bewonderen. Pionierswerk Deze ingreep is de eerste van een hele reeks ingrepen die in Vlaanderen zullen uitgevoerd worden, in het kader van een internationale samenwerking waarin organisaties zoals het Agentschap Natuur en Bos, de Regionale Landschappen, Provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen en WWF-België werken aan de terugkeer van de Europese otter. Te contacteren voor meer informatie: Hans De Schryver, gebiedscoördinator, Agentschap voor Natuur en Bos M 0474 892 368 E hans.deschryver@vlaanderen.be Tom Verschueren, ambtenaar openbare werken en mobiliteit, gemeente Willebroek                                                                            M 03 866 90 43                                                                                                                                                                                         E tom.verschueren@willebroek.be Myrtle Verhaeven, projectcoördinator strategisch project “Open ruimte in en om Mechelen” T 015 21 98 53 | M 0468 313 970 E myrtle.verhaeven@rlrl.be An Wouters, communicatieverantwoordelijke, Agentschap voor Natuur en Bos M 0499 808 856 E An.Wouters@vlaanderen.be Meer informatie in het soortbeschermingsprogramma Otter: https://natuurenbos.vlaanderen.be/dieren-en-planten/soortenbescherming/lijst-van-alle-sbps#toc-otter De nieuwe faunapassage werd gerealiseerd dankzij het samenwerkingsverband tussen gemeente Willebroek, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Polder van Willebroek, Regionaal Landschap Rivierenland en het strategisch project ORIOM, met financiering van gemeente Willebroek en via een Projectsubsidie Natuur van het Agentschap voor Natuur en Bos.

De otter heeft afgelopen zomer het Markdal ten zuiden van Breda bezocht. Dat blijkt uit onderzoek naar DNA-sporen van de otter dat in opdracht van het waterschap is uitgevoerd. Onderzoekers van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek uit Vlaanderen hebben over het hele werkgebied van het waterschap watermonsters (stalen) genomen. Uit de analyse daarvan heeft het instituut op enkele plekken in het water van de Hoogwatergeul (Bovenmark) DNA-materiaal van waarschijnlijk één otter aangetroffen. Of de otter nog in het Markdal verblijft, is onduidelijk. Dat is mooi nieuws, in september is de herinrichting van het zuidelijk deel van het Markdal afgerond. Ondertussen is de planvorming gestart voor de herinrichting van het noordelijke deel. Naast verbeteren van de waterkwaliteit en versterking van de natuur is hierbij extra aandacht voor de natuurlijke inrichting om zo een verbinding te maken tussen de otterpopulaties in Vlaanderen en Nederland.  Meer informatie op: Ottersporen in het Markdal! | Waterschap Brabantse Delta

In Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer in Willebroek hebben de domeinwachters al meerdere malen een otter waargenomen op camerabeelden. Deze beelden zijn opmerkelijk want de otter is zeldzaam in België. Zeker in Vlaanderen. Verschillende acties moeten er nu voor zorgen dat er meer kennis over de otter verspreid wordt en dat België niet langer de ‘missing link’ is tussen onze buurlanden. Bekijk de beelden hier. Lees hier het persbericht: “We verlenen vanuit de provincie Antwerpen graag onze medewerking aan het project ‘Otter over de grens’. Zo geven we een prachtig dier als de otter alle kansen om opnieuw in onze gebieden te komen,” zegt Jan De Haes, gedeputeerde voor Groen- en recreatiedomeinen. “De aanwezigheid van de otter in ons domein benadrukt het belang van samenwerking met onze buurlanden om natuurverbindingen te creëren. De provincie Antwerpen gaat ervoor zorgen dat jong en oud openstaan voor de terugkomst van de otter in onze gebieden. Hiervoor creëren we een educatief programma.” Zeldzame waarnemingen De otter is een dier dat moeilijk te vangen is op camerabeelden en nauwelijks sporen achterlaat. De kans dat een bezoeker hem opmerkt, is vrijwel onbestaande omdat hij zich ’s nachts en zeer behoedzaam voortbeweegt. “In domein Broek De Naeyer in Willebroek hebben we met camerabeelden gezien hoe hij voorkomt in heel het domein,” zegt domeinwachter Bart. “Dat is niet verwonderlijk, want we weten dat de otter een afstand kan afleggen van 30 tot 100 km. Wat we nog niet weten, is hoe hij de oversteek maakt van Broek van Blaasveld naar Broek De Naeyer.” De waargenomen otter is een mannetje van ruim 1 meter lang, inclusief zijn staart. Bart merkt op dat de keuze voor dit gebied waarschijnlijk te maken heeft met de Rupel, die afhankelijk is van het getij en ter hoogte van Broek De Naeyer draaikolken kan voortbrengen. "Op die momenten kan de otter aan land gaan, het gebied verkennen en dit geschikt bevonden hebben vanwege de rust”, voegt Bart toe. Verschil tussen otter en bever Het feit dat de otter nu hier wordt aangetroffen, is niet verwonderlijk, aangezien hij in het verleden in groten getale voorkwam. Tussen 2002 en 2008 zijn er in het noorden van Nederland enkele otters uitgezet, wat heeft geleid tot een groeiende populatie. De provincie Antwerpen werkt nu aan het creëren van kansen om ervoor te zorgen dat de otter via het zuiden van Nederland naar België kan komen langs verschillende waterwegen. Het otterproject ‘Otter over de grens’ is opgezet om natuurverbindingen te realiseren met diverse partners. De provincie richt zich ook op scholen om het bewustzijn van de otter te vergroten. Ze ontwikkelen educatief materiaal en willen ervoor zorgen dat mensen openstaan voor de terugkomst van de otter in onze gebieden, zoals dat vroeger het geval was. Veel mensen zijn zich bijvoorbeeld niet bewust van het verschil tussen een otter en een bever, wat een belangrijk aspect is van het educatieve programma. Scholenwedstrijd Om dit te ondersteunen organiseert de provincie Antwerpen samen met partners een scholenwedstrijd voor leerlingen van het 3de tot 6de leerjaar. Tussen 1 oktober en 1 december kunnen zij een zwerfvuilactie houden, wat kan gebeuren in de buurt van hun school of bij een waterloop, onder begeleiding van verschillende partners. Zestien winnende scholen krijgen een concert van Radio Oorwoud op school. Scholen die willen meedoen, kunnen zich inschrijven via www.wwf.be/scholen