Brugge even het epicentrum voor nature-based solutions

Na een warm welkom van burgemeester Dirk De fauw en organisator Diederik Rousseau (UGent), schetste Tom De Vits (raadgever omgeving Vlaams minister Zuhal Demir) de uitdagingen in Vlaanderen en hoe de Blue Deal hier een antwoord op biedt. Daarna volgden enkele interessante plenaire lezingen:

Birgit De Bock (Aquafin): ‘Wetlands: a promising solution in a changing framework’.

Vanuit het perspectief van Aquafin werd de toepassing van wetlands tot op vandaag geschetst. Enkele duidelijke conclusies uit de geschiedenis:

• Renovatie gebeurt elke 15 jaar;
• Er zijn hoge kosten verbonden aan renovatie;
• Ruimte die nodig is voor wetlands is schaars in Vlaanderen;
• Resultaat: wetlands worden gebypasst naar een groter RWZI;
• Aquafin bewoog weg van wetlands naar meer conventionele systemen.

Maar zoals de titel al doet vermoeden, wil Aquafin de integratie van wetlands in hun afvalwaterzuiveringen opnieuw gaan verkennen en een meer geïntegreerde aanpak realiseren in het behandelen van storm- en afvalwater. Daar zijn een paar heldere redenen voor: de kennis rond constructed wetlands is duidelijk groter geworden; er zijn nieuwe en beloftevolle innovaties op de markt; en wetlands kunnen geïntegreerd worden in het landschap. Bovendien bieden wetlands voordelen voor het ecosysteem, zijn ze robuust, weinig technologisch en hebben ze een laag energieverbruik.

Simon De Paepe (VITO Vlakwa): ‘Enhancing climate resilience by increasing freshwater availability with nature-based green-blue solutions in the Scheldt Mouth Region’.

Waterinnovator Simon benadrukte het belang van de voorbereidingsfase in een projectaanvraag, wellicht de belangrijkste fase, en misschien zelfs belangrijker dan de uitvoering zelf. Hij trok twee belangrijke lessen uit deze fase binnen het project Aquatuur:

• We moeten leren hoe te bewegen tussen de behoeftes van stakeholders en de systeembarrières. Idealiter doen we dit bottom-up.
• Natuurgebaseerde groenblauwe oplossingen zijn uiterst geschikt om verschillende meerwaarden te genereren zoals biodiversiteit, gezondheid, ontspanning, verkoeling, waterbeschikbaarheid, en waterkwaliteit. Om mensen en middelen te activeren, is het belangrijk om die voordelen in de verf te zetten.
  Make the invisible visible!

Daarnaast werden de projectactiviteiten voorgesteld die we de komende drie jaar zullen demonstreren in de Scheldemondregio. Tot slot benadrukte Simon hoe technologie en niet-technologische aspecten hand in hand moeten gaan om onze gezamenlijke wateruitdaging aan te pakken omdat die in essentie systemisch van aard is.

John R. White (Louisiana State University): ‘The impact of high relative sea level rise of nutrient biochemistry of coastal wetlands: A harbinger of change for the world’s stable coastlines.’

Met de Mississippidelta als voorbeeld duidde John dat de komende 50 à 70 jaar wereldwijd vele delta’s en kustlijnen een zeespiegelstijging zullen ervaren van 3,6 mm per jaar. Daarenboven ervaart de Mississippidelta ook een bodemdaling van zo’n 10 mm per jaar. Dat heeft enkele belangrijke gevolgen:

• Veel land wordt geërodeerd met een belangrijke impact op de mondiale koolstofcyclus, want het verlies aan waterrijke gebieden betekent verloren koolstofopslag.
• Er is ook een negatief effect op de stikstofcyclus door die verminderde oppervlakte (moerasbodems-waterrijke gebieden), wat leidt tot minder verbetering van waterkwaliteit door denitrificatie.

Karin Tonderski (Linköping University): ‘Mitigating nutrient losses from agriculture – the role of created wetlands’.

Karin stak van wal met een uiterst actueel thema: het beperken van nutriëntenverliezen door de landbouw. We focussen sterk op nutriëntenbeheer op boerderijen en velden, maar er zijn ook maatregelen nodig aan de rand van een veld. Denk hierbij aan aangelegde constructed wetlands en herstelde wetlands om fosfor en stikstof te capteren of om te vormen (zoals ook gebeurde binnen het NuReDrain project). Enkele interessante zaken om mee te nemen:

• Constructed wetlands zijn meer kosteneffectief dan oeverbufferstroken.
• De (mediaan) verwijderingsefficiëntie van wetlands is heel variabel, 25 à 46% voor TN en 31 à 54% voor TP. Constructed wetlands verwijderen TN met een efficiëntie die afneemt met toenemende massa N-belasting. Voor TP is dit moeilijker te voorspellen.
• Ook tijdens deze presentatie werd gepleit om de extra waarden die wetlands generen, vroeg te integreren omdat dit een impact heeft op het ontwerp en de locatie van een project.

Karin verwees ook naar de ArcGis tool die werd ontwikkeld voor het Norrström stroomgebied en die helpt beslissen welk soort wetland je het beste op welke plaats gebruikt: Norrstrom. Misschien een interessante piste voor het Vlaamse grondgebied?

Het is duidelijk dat individuen het complexe waterprobleem niet kunnen oplossen, maar dat we moeten samenwerken en verschillende inzichten en expertise moeten bundelen. Het is ook belangrijk om onze innovatieve demonstraties voldoende visibiliteit te geven zodat ze opgeschaald kunnen worden. Dat tweeledige doel (kennisuitwisseling en visibiliteit) konden we door de koppeling met WETPOL perfect invullen.

De namiddag werd volledig gewijd aan het geven van visibiliteit aan Aquatuur en kennisuitwisseling. Eerst werden de verschillende werkpakketten toegelicht waarna zes parallelle rondetafelgesprekken plaatsvonden rond specifieke thema’s. Die leverden heel wat inzichten op en de essentie kan je hier nalezen.

Aquatuur is een project binnen het programma van Interreg Vlaanderen-Nederland, met bijkomende steun van de provincie West-Vlaanderen. De partners zijn: Vlakwa (projectcoördinator), VITO, provincie Zeeland, Inagro, HZ University of Applied Sciences, VLM, VMM, UGent, gemeente Schouwen-Duiveland en gemeente Noord-Beveland.