Kick-off RAMBO: grensoverschrijdend onderzoek naar vermindering stikstofuitstoot in varkens- en pluimveehouderij

De landbouw in zijn geheel staat voor de uitdaging om ook in de toekomst te blijven voorzien in betaalbaar, gezond en lekker voedsel. De stikstofuitstoot in de varkens- en pluimveehouderij dient drastisch verlaagd te worden. Dit geldt zowel in Nederland als Vlaanderen. Daarom willen we met dit project de veehouders steunen in hun zoektocht naar milieuvriendelijkere en vooral haalbare oplossingen die de stikstofuitstoot van hun bedrijf verminderen. Dit heeft geleid tot het project ‘RAMBO’, wat staat voor Reductie van AMmoniak via Brongerichte en flankerende Oplossingen.

Het onderzoek gebeurt in nauwe samenwerking met veehouders. We willen verschillende demo- en testlocaties openstellen als voorbeeldbedrijven die inspiratie bieden aan anderen. Om er zeker van te zijn dat de onderzochte oplossingen haalbaar zijn, betrekken we zoveel mogelijk de veehouders uit de grensregio’s Vlaanderen en Zuid-Nederland.

Het RAMBO-project wil veehouders steunen in hun zoektocht naar haalbare oplossingen die de stikstofuitstoot van hun bedrijf verminderen.

• We richten ons op het ondersteunen van veehouders met traditionele, of niet-ammoniakemissie-arme stallen, bij de implementatie van de opgelegde maatregelen.
• Bepaalde technieken zullen ook interessant zijn om aanvullend toe te passen in ammoniakemissie-arme stallen (AEA).

We beogen een integrale benadering, er wordt onder andere gekeken naar verbeteringen op het gebied van voeding, huisvesting, stalklimaat, management en effecten op andere emissies zoals geur en methaan.

De ambitie is om praktische informatie over de beste technieken te delen en veehouders de juiste kennis en tools te bieden om de ammoniakemissie op hun bedrijf te reduceren.

Op 6 november trapten 72 deelnemers het project officieel af. Lisa Dejonghe (Inagro) opende het startevenement met een voorstelling van de ambities. De aanwezige gedeputeerden van landbouw Bart Naeyaert (West-Vlaanderen) en Kathleen Helsen (Antwerpen) pikten hier gretig op in

“De landbouw is een belangrijke sector in de (West-)Vlaamse economie. Met de huidige onzekerheid staat de toekomst van de veeteeltsector onder grote druk. Als de landbouw verdwijnt in onze regio, dan zal dat grote economische impact hebben aangezien voedsel een basisbehoefte is van de mens. Door samen op zoek te gaan naar verbeteringen op vlak van voeding, huisvesting, management en andere emissies, zal RAMBO bijdragen aan een duurzame toekomst voor de landbouwsector”, aldus Bart Naeyaert.

Kathleen Helsen onderstreepte het belang van kennisdeling om een antwoord te bieden op de uitdaging waar de sector voor staat: “Net zoals in andere sectoren zoals het onderwijs, zal het beleid niet de oplossingen aanreiken, maar moeten deze oplossingen komen vanuit de sector zelf. Daarom is samenwerking en kennisdeling essentieel om gezamenlijk tot een oplossing te komen”.

Vanuit Nederlandse invalshoek benaderde Arno van Son (bestuurder van ZLTO, Platteland en Omgeving) dat de uitdagingen grensoverschrijdend zijn: “Vanuit Nederland is er bijzondere interesse om naast technieken, ook naar maatregelen gekeken wordt. Een combinatie van technieken en inzetbare maatregelen geeft extra mogelijkheden voor de stalhouders om hogere reducties te behalen”. De uitwisseling van kennis en resultaten zal meer vertrouwen over de grens schenken, waardoor minder dubbel moet uitgetest worden, wat de implementatie van verbeteringen sneller, goedkoper en beter gejustificeerd maakt.

> PRESENTATIE KICK-OFF

Enkele weken geleden werd een bevraging opgesteld om mogelijke inzetbare maatregelen vanuit de sector te bekomen. Dit leverde in totaal 52 maatregelen en technieken op. De ingezonden maatregelen werden gescreend op hun brongerichte aanpak, het werkingsprincipe en de haalbaarheid en toepasbaarheid voor implementatie op de demonstratiebedrijven. Resultaat:

• 13 maatregelen en technieken voor de varkenssector
• 22 voor de pluimveesector

Deze maatregelen werden voorgesteld aan de 72 deelnemers van de klankbordgroep. In verschillende break-out groepen werden de gepresenteerde maatregelen afgetoetst aan stellingen gericht op de effectiviteit, voor- en nadelen, economische haalbaarheid, inpasbaarheid en borging van resultaten om uiteindelijk tot een ranking van de maatregelen te komen.

Hieruit kwam naar voren dat men vooral op vlak van voeding en mest- of strooiselmanagement kansen ziet om ammoniakemissies te gaan reduceren.

Het Proefbedrijf Pluimveehouderij zal zowel in de leghennenstal als de vleeskuikenstallen onderzoek uitvoeren om de ammoniakemissie te reduceren. Gelijkaardig onderzoek bij varkens wordt uitgevoerd bij ILVO Varkenscampus en De Hoeve Innovatie (zowel vleesvarkens als zeugen).

Hiervoor is in de eerste plaats een meetinstallatie voor ammoniakemissies nodig. In samenspraak met ILVO worden de stallen uitgerust met betaalbare meetinstrumenten om een continue ammoniakmonitoring mogelijk te maken.

In de komende drie jaar zullen verschillende verbeteringen op vlak van voeding, huisvesting, stalklimaat en management geëvalueerd worden.

• Bij pluimvee worden verschillende strooiselmaterialen, voedingsadditieven, klimaatinstellingen en genetische lijnen ingezet in de proeven.
• Bij de varkens zullen onder andere proeven gebeuren met dagontmesting, vrijloopkraamhokken, luchtfilter met zeolieten, …

In de evaluatie worden de neveneffecten op dierprestaties (productie, dierengezondheid en –welzijn), kosten (installatie en onderhoud) evenals andere emissies zoals methaan, geur en stof meegenomen.

Er wordt voorzien in individuele begeleiding van veehouders. Om hen te begeleiden in hun keuze voor het implementeren van ammoniak reducerende maatregelen in hun stallen, ontwikkelen we een tool: een duurzaamheidsmatrix.

Enkele aandachtspunten hierbij:

• Tijdens de kick-off kwam een eerste aandachtspunt naar voor namelijk bij de demolocaties moet ook aandacht worden geschonken aan andere emissies (methaan, stof en geur), technische resultaten, diergezondheid en arbeidsgemak.
• Tijdens het keuzeproces voor het implementeren van een ammoniak reducerende maatregel hecht een veehouder vooral belang aan de economische haalbaarheid, integraliteit en toepasbaarheid in bestaande stallen.

Deze feedback wordt meegenomen in de verdere uitwerking van de duurzaamheidsmatrix.