Spreekt heel Europa straks dezelfde taal op de arbeidsmarkt?

Dag Johan, kan je mij wat meer vertellen over Werkinzicht: hoe jullie op het idee van dit project kwamen en wat jullie zoal doen?

We wilden inzicht krijgen in grensoverschrijdende data omdat officiële statistieken gewoonlijk stoppen aan de grens, waardoor landen eilanden lijken met gesloten grenzen. We wilden in kaart brengen wat er aan de andere kant van de grens speelt binnen het thema ‘arbeid’. We startten met een pilotproject in Nederland en Duitsland. Dit wekte de interesse bij Nederlandse beleidsmakers om ook aan de Belgische grens dergelijke data te verzamelen en inzichtelijk te maken.

We maken grensoverschrijdende arbeidsmarktdata overzichtelijk, inzichtelijk en eenvoudig raadpleegbaar aan de hand van brondata van Centraal Bureau van de Statistiek en Steunpunt Werk. Gegevens zoals beroepsbevolking, werknemers, jobs en grenspendel bundelen we met informatie over werkzoekenden van VDAB en UWV. Via een specifiek dashboard, geïntegreerd op de bestaande dashboards van VDAB, wordt op een eenduidige manier arbeidsmarktinformatie over de grensregio’s beschikbaar gesteld aan zowel werkzoekenden als werkgevers. Daarnaast kunnen arbeidsbemiddelaars, opleiders en lokale, regionale en nationale overheden zien waar kansen of knelpunten zich bevinden of welke trends er spelen. Bovendien zullen werkzoekenden vacatures vlotter vinden door de beoogde koppeling van vacaturebeschrijvingen en profielen op het niveau van - gevraagde en geboden - competenties.

Wat is er zo vernieuwend aan jullie manier van werken? Hoe pakken jullie de mismatch van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt dan anders aan?

Vaardigheden zijn een belangrijke leidraad om vraag en aanbod op de snel veranderende arbeidsmarkt te matchen. In Vlaanderen werkt VDAB al enkele jaren met een eigen classificatiesysteem: Competent. Een modern en toekomstgericht systeem waarbij niet enkel gekeken wordt naar werkervaring en diploma’s van werkzoekenden, maar ook naar competenties, essentiële en optionele vaardigheden die hen onderscheiden en gevraagd worden bij diverse vacatures. Het UWV had een eigen classificatiesysteem, maar daar zaten die competenties onvoldoende in verwerkt.

Als je dat wil matchen in Vlaanderen en Nederland, moet je dezelfde classificaties aan beide kanten van de grens gebruiken. We hebben gekozen om daarvoor het Competent systeem van de VDAB te gebruiken. Het UWV besloot dan samen met ons de handschoen op te nemen en parallel aan het project Werkinzicht CompetentNL te ontwikkelen, een versie van Competent toegespitst op de Nederlandse markt.

Het UWV ontwikkelt dus CompetentNL in nauwe samenwerking met de VDAB, die via Werkinzicht met hen in contact kwamen. In een latere fase zal CompetentNL input kunnen leveren op skillsniveau dat Werkinzicht dan weer kan gebruiken voor nog betere arbeidsmarktdashboarding voor de grensregio. Doordat we nu parallel kunnen werken met de UWV, brengen we eenheid in de data en faciliteren we actie op een skills georiënteerde arbeidsmarkt.

Wat leerden deze geanalyseerde data jullie ondertussen over grenspendel tussen Vlaanderen en Nederland?

Er was lange tijd geen volledig beeld van de lokale arbeidsmarktsituatie. Om te beginnen omdat er geen precieze data waren van het aantal inwoners dat aan de andere kant van de grens werkt.

Uit data-analyse blijkt dat Nederland een flexibelere arbeidsmarkt heeft. Meer mensen die parttime werken, meer tijdelijke contracten, meer ZZP’ers (zelfstandigen zonder personeel of freelancers, red). Vooral de grenspendelcijfers geven ons veel inzicht. Er trekken aanzienlijk meer mensen vanuit België naar Nederland om te werken dan omgekeerd. Daar zitten ook een groot deel Nederlanders bij die in België wonen, maar in Nederland werken. In Zeeuws-Vlaanderen zien we het omgekeerde, daar wonen relatief veel Belgen die in België werken.

Het Belgisch Limburgse Maasmechelen is een mooi voorbeeld van een gemeente met veel grenspendel. Naast een grensgemeente is het ook een voormalige mijngemeente die nog steeds kampt met een bovengemiddelde, structurele werkloosheid. Nu ze dankzij het dashboard en de informatie van ons project inzicht krijgen in de burgers die in Nederland werken, hebben ze beter zicht op de feitelijke arbeidsmarktsituatie.

Beleidsmakers kunnen actief aan de slag met de data. Via het portaal grensdata kunnen ze intensiever en nauwkeuriger monitoren dan voorheen en de arbeidsmarkt over de grens in de gaten houden. Ook de impact van de coronacrisis en het sluiten van de grenzen kon op deze manier beperkt worden. Door inzicht in het grensverkeer, konden de grenzen open blijven voor de mensen die aan de andere kant van de grens werken. Hoe meer gedetailleerde informatie we op lange termijn samen kunnen brengen in dashboards, hoe meer men kan anticiperen op ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in tijden van crisis.

Denk je dat we straks in Europa eenzelfde taal spreken, gebaseerd op competenties?

Het idee voor het project binnen Interreg Vlaanderen-Nederland ontstond naar aanleiding van een gelijksoortig project voor het grensgebied Duitsland-Nederland. Doordat we beleidsmakers via verschillende wegen bereiken komt er meer interesse vanuit andere buurlanden. Zo hoorden we in Brugge dat ze voor de provincie West-Vlaanderen ook graag de grenspendel met Frankrijk in kaart willen brengen. Om dit te kunnen doen is het belangrijk dat er met eenzelfde classificatiesysteem gewerkt wordt. Competent, dat door Vlaanderen al jarenlang gebruikt wordt, is in Europa een van de modernste systemen. Voor een duurzaam systeem moet je kunnen waarborgen dat men in heel het gebied waar je onderzoek doet de classificaties op elkaar afstemt. Bij Werkinzicht beperken we ons niet enkel tot onze eigen regio’s of het programmagebied, maar kijken we ook een stapje verder naar andere regio’s. We hopen dat we met Werkinzicht een voorbeeld kunnen zijn omdat we voor het eerst met dezelfde systematiek aan de slag gaan in 2 landen en vacatures en werkzoekenden op deze manier in kaart brengen. Dat is uniek in Europa!

We zien dat men in Wallonië het classificatiesysteem van de VDAB gebruikt, wat het makkelijker maakt deze variant te vertalen naar ons systeem. Daarnaast is Competent gebaseerd op het ROME-systeem dat in Frankrijk gebruikt wordt. Doordat we ook reeds in Duitsland actief zijn, kunnen we onze dashboarding ook daar inzetten. Ik geloof in een olievlekwerking waarbij je van het ene op het andere idee komt en we weten dat de Vlaamse Competent-versie hiervoor al goed op weg is en de basis is voor vele andere varianten.

De Benelux is een mooi voorbeeld over hoe samenwerking binnen Europa zou moeten. Omdat wij een goede grensoverschrijdende samenwerking hebben. Als je zelf van de regio bent denk je dat het altijd beter kan. Maar we zijn wel 3 vooruitstrevende kleine landjes. Dat is een voordeel, want grote landen hebben heel weinig incentive om met andere landen samen te werken. Wij moeten de krachten bundelen en over de grens kijken naar de grote broers, dat zit in ons DNA. Dat is Europees gezien krachtig en daardoor zie je relatief veel mensen uit onze regio’s die internationaal actief zijn in Europa. Dat wij een voorbeeld kunnen zijn voor de rest van Europa geloof ik onmiddellijk.

Ik hoor een projectverantwoordelijke die grote dromen heeft en met veel passie over het project vertelt. Waarom raad je deelname aan een Interregproject aan?

Zonder Interreg was het project en de interesse uit andere Europese landen er niet gekomen. Het leuke aan dit project vind ik dat je partners samenbrengt, waar je eerst niet aan gedacht had om samen te brengen. Vroeger werkten we bijna uitsluitend met nationale en federale statistiekbureaus. Nu werken we ook samen met instituten die verantwoordelijk zijn voor regionale cijfers en instanties uit de praktijk. Dat is ook waarom ik grensoverschrijdende samenwerking zo belangrijk vind: je wordt er allebei beter van. Als je samenwerkt kan je zaken overnemen en leren van de ander die in eerdere fase bepaalde kwesties al eerder aangepakt had. De visie achter Competent als methodiek waarbij vaardigheden centraal staan gaat de arbeidsmarkt helemaal veranderen. Als arbeidsvoorziening moet je daarop uitgerust zijn en niet achter de feiten aanlopen. Dat is door de UWV nu ook bevestigd door zelf een versie van Competent uit te werken. Het is een heel bijzonder onvoorzien gevolg van Werkinzicht. Samenwerken, maar vooral samen leren is wat ik iedereen kan aanraden.