Blijf aan Z
De zorgsector kampt al jaren met knelpuntberoepen: vacatures worden niet ingevuld en ook de zorgopleidingen zijn onderbezet. Daarbovenop is de perceptie over werken in de sector, en dan vooral in woonzorgcentra, verslechterd naar aanleiding van de COVID-crisis. Door een blijvend onevenwicht tussen de in- en uitstroom van personeel, is de druk op het bestaande personeelsbestand fel toegenomen. In Nederland wordt hiervoor de metafoor van het vergiet gebruikt: de instroom van zorgpersoneel is in orde terwijl de uitstroom onveranderd groot blijft.
Over ons
Blijf aan Z liep 1,5 jaar. Samen met 7 Vlaamse en Nederlandse partners werkten we rond behoud/retentie in de zorg: hoe kunnen we de uitstroom van zorgpersoneel verlagen? We organiseerden 8 focusgroepen, 2 klankbordgroepen, 2 interventies, en ontwikkelden een meetinstrument. In totaal namen 95 mensen hieraan deel en vulden 281 mensen het meetinstrument in. We bereikten 16 zorg- en welzijnsorganisaties.
Eerst voerden we een analyse uit om de meest voorkomende voorspellers van uitstroom & uitval te identificeren. We selecteerden 5 factoren: sociaal kapitaal, beslissingsruimte, werkvereisten, persoonlijke factoren en patiëntenzorg. Op basis hiervan ontwikkelden we een dashboard en voerden we 2 interventies uit bij zorgorganisaties.
Het dashboard stuurde wekelijks 5 korte vragen uit die de 5 factoren van uitstroom bevroegen, waarna deelnemers op teamniveau de gemiddelde score per factor zagen. De interventie Team Champions selecteerde een teamlid Welzijn om te werken aan verbondenheid en (team)veerkracht. 20 champions volgden een 3-daagse opleiding en namen deel aan 6 lerende netwerken. De interventie Leiden om te boeien en te binden focuste op het ontwikkelen van een positieve leiderschapsstijl. 14 leidinggevenden kwamen 10 keer samen in een community of practice om met en van elkaar te leren.
De Team Champions opleiding en lerende netwerken kregen een globaal positieve evaluatie. De deelnemers zelf waren ook overwegend positief over de interventie. Ook bij de interventie Leiden om te binden en te boeien waren de resultaten van de kwalitatieve evaluatie opmerkelijk positief, zowel bij de deelnemende leidinggevenden als bij hun zorgmedewerkers.
Deze eerste positieve resultaten doen geloven in het nut van verdere doorontwikkeling van de interventies en het dashboard. Toch zijn er een aantal aandachtspunten. We evalueerden het project vooral kwalitatief, onze kwantitatieve evaluatie moest gebeuren op basis van te beperkte data en zorgde daardoor niet voor de verhoopte resultaten. De data die verzameld werden, bleken ontoereikend voor een grondige analyse.
Wat het dashboard betreft, was het voor zorgteams een uitdaging om hier in de praktijk echt met te werken: medewerkers moeten langdurig en trouw data blijven aanleveren, wat niet altijd gebeurde. Daarnaast bleef het dashboard een losse tool die de interventies niet voldoende ondersteunde. We moeten daarom nog meer inzetten op gebruiksvriendelijkheid, maar ook op de motivatie van deelnemers en de integratie van de tool in de interventies. Verder is het zinvol te onderzoeken of een andere tool voor het dashboard gebruiksvriendelijker en toegankelijker is. We werkten omwille van praktische redenen met PowerBI, waarvoor externe gebruikers een licentie nodig hebben.
Wat de interventies betreft, kunnen we het thema ‘werkdruk’ nog verder uitdiepen: objectief vs. subjectief. In Blijf aan Z probeerden we vooral subjectieve werkdruk te verlagen door in te zetten op energiebronnen. Daarnaast moeten we meer kwantitatief meten in beide interventies, zeker met een goede nulmeting. Ook een controlegroep kan de resultaten van de interventies meer onderbouwen. Verder hebben we in de interventies een grotere en meer heterogene groep deelnemers nodig, dus moeten we in het vervolg inzetten op een stevige wervingscampagne. Specifiek moet er in de Team Champions nog meer aandacht gaan naar het ondersteunen van hun rolontwikkeling, en in Leidinggeven naar meer intercollegiaal schaduwen.
Tot slot is het duidelijk dat zorgorganisaties heel wat middelen in handen hebben om effectief de jobtevredenheid van zorgprofessionals te vergroten en hen zo aan boord te houden. Toch is dit een gedeelde verantwoordelijkheid. Er zijn nl. heel wat factoren waar zorgorganisaties geen invloed op hebben. Daar zijn overheid en maatschappij aan zet. Zij kunnen invloed hebben op roldifferentiatie, rolontwikkeling en erkenning van zorgverleners.
Lees ons eindrapport met alle resultaten.
Analyse
We onderzochten wat de voorspellers van uitstroom zijn waar organisaties zelf een impact op kunnen hebben en selecteerden de 5 meest voorkomende.
Dashboard
We ontwikkelden een meetinstrument dat de 5 meest voorkomende voorspellers van uitstroom in kaart brengt op teamniveau.
GA AAN DE SLAG MET HET DASHBOARD
Team Champions
We ontwikkelden deze interventie voor zorgverleners om uitstroom tegen te gaan.
GA AAN DE SLAG MET TEAM CHAMPIONS
Leiden om te boeien en te binden
We ontwikkelden deze interventie voor leidinggevenden om uitstroom tegen te gaan.