Eerste hackathon van Europees project BE.HOT! levert tientallen suggesties op voor innovatieve leerprogramma’s

Duurzaam bouwen, dáár wil ik mee verder, dát wil ik doen. Maar hoe motiveer je jongeren om zelf mee die transitie naar duurzaam bouwen te trekken? Dat was de centrale uitdaging tijdens de hackathon in Westerlo (B.). In ’t Centrum van Kamp C, het eerste circulaire kantoorgebouw in de BeNeLux, kwamen studenten en professionals samen om nieuwe leeractiviteiten te ontwikkelen. De hackathon is onderdeel van het programma BE.HOT!.

Over BE.HOT!
BE.HOT! (Building Eco.Heroes of Tomorrow!) helpt jongeren vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn voor de transitie naar een circulaire bouwsector. Het programma, dat over de landsgrenzen heen gaat, is mogelijk met de Europese subsidie van Interreg Vlaanderen-Nederland. Partners in BE.HOT! zijn: Kamp C, DOON, Embuild Vlaanderen, Leren voor Morgen, Provincie Antwerpen, Regionaal Onderwijs Centrum Noordoost-Brabant (Koning Willem 1 College), Rurant, Stichting Spark Campus, Thomas More Mechelen-Antwerpen en TNO.

Transitie naar duurzaam bouwen
Een hackathon is geen vergadering of bureau-oefening. Het is non-stop in teams werken aan oplossingen voor een concreet vraagstuk. Deelnemers stappen uit hun comfortzone, laten hun creativiteit de vrije loop en komen tot nieuwe ideeën en acties. Tijdens de hackathon in Westerlo draaide het om de benodigde transitie in de bouw, om klimaat- en energievraagstukken het hoofd te bieden. Hoe bouw je zo slim, zuinig en snel mogelijk? Hoe maak je gebouwen die lang meegaan en aanpasbaar zijn voor de toekomst? Maar vooral, hoe maak je zulke lesprogramma’s dat jongeren gemotiveerd raken om zich te willen inzetten voor deze transitie naar duurzaam bouwen? Om BE.HOT! te worden: Building Eco Heroes of Tomorrow.

Dertig deelnemers, vijf teams, verschillende perspectieven
Coöperatie DOON bereidde de hackathon inhoudelijk voor. Op de dag zelf begeleidden DOON, Leren voor Morgen, Kamp C en Thomas More Mechelen-Antwerpen de teams. De hackathon in Westerlo telde zo’n dertig deelnemers. Zij werkten de hele dag in vijf teams. Elk team was een mix van landbouwers, architecten, bouwers, materiaalproducenten én studenten. Kelly Penen, projectverantwoordelijke Kamp C, nam deel aan een van de teams: “Ik vond het interessant om alle indrukken vanuit verschillende perspectieven te horen.”

Grote rol voor studenten Thomas More Mechelen-Antwerpen
De zeven studenten die in Westerlo meededen aan deze hackathon, zijn studenten van de postgraduaat Interieur Design en Architectuur van Thomas More Mechelen-Antwerpen. Hun docent Stefan Vanouytsel noemt de hackathon een mooi voorbeeld van leren door doen. Over de voordelen van co-creatie zegt hij: “In korte tijd doe je veel inzichten op, zónder daarover diep door te denken. De uitkomsten van deze dag zijn geen eindresultaat maar de input voor de volgende stap, op weg naar een leerontwerp dat beklijft. En de kans dat het beklijft, is vele malen groter, omdat de inhoud wordt gedragen door de studenten die het mede ontwikkeld hebben, evenals het werkveld.” Een van de studenten drukte het na afloop treffend uit: “Zo’n hackathon levert een goudmijn aan ideeën op.”

Eerst shockeren, dan transformeren
Volgens Joos van Cauwenberghe (DOON) is een schokeffect essentieel: “Door te shockeren, ontstaat inzicht, wat zorgt voor dialoog én nieuw handelen.” Ook facilitator Suzanne Pepping (Leren voor Morgen) benadrukte het effect van een hackathon:“Het leuke van een hackathon is dat iedereen – bam - aan de slag gaat, om te komen tot die transformatieve leerervaring – een leerervaring die bijblijft, waarin echt iets gebeurt.”

Anderen bewust maken – hoe dan?
De diverse hackathongroepen stoeiden met de manier waarop zij jongeren kunnen raken en daardoor bewust kunnen maken van de noodzaak van een transitie. Een van de teams nam de overstromingen in Luik in 2021 als voorbeeld om de impact van een gebeurtenis dicht bij huis te verwerken in een lesprogramma. Dit om bij jongeren het al eerder genoemde schokeffect te creëren. De resten van de ravage van toen - waarbij straten blank stonden, elektriciteit uitviel en huizen onderwater liepen – zijn nog altijd zichtbaar. Bij het meemaken van zoiets ingrijpends, staan mensen eerder open voor reflectie en verandering.

Vervolgstap: hackathon bij SPARK Campus in ’s-Hertogenbosch
De hackathon eindigde met een pitch van elk team. Daarin schetsten de teams in vier minuten een verhaallijn, bestaande uit zo’n acht concrete mogelijke lesactiviteiten. Joos van Cauwenberghe: “Met vijf groepen, levert dat meteen veertig stappen op om mee te nemen naar de volgende ontwerpfase. Een goed of fout is er niet.”

De input van alle groepen werd tijdens de dag gedocumenteerd via interviews, foto’s en filmopnamen. Het is de basis voor de volgende stap in de ontwikkeling van leeractiviteiten. En die volgt al snel. Op 25 september 2025 is de volgende hackathon, maar dan in Nederland bij SPARK Campus in ’s-Hertogenbosch. Studenten van het Koning Willem 1 college zijn bij deze dag betrokken. Eind november 2025 wordt een leerfestival georganiseerd met een eerste vertaling van de suggesties naar scenario’s.