Adrianuskerk

De Heilige Adrianuskerk in Esbeek is gebouwd in 1937 en genoemd naar de martelaar van Gorkum, Adrianus van Hilvarenbeek. De kerk staat op de fundamenten van een neogotische kerk die hier van 1888 tot 1936 stond. De kerk is belangrijk geweest voor de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden. Vanwege teruglopend kerkbezoek is de Adrianuskerk in 2013 aan de eredienst onttrokken en gesloten.

Dorpsbewoners, verenigd in de Coöperatie Esbeek, wilden dat de kerk behouden zou blijven en zijn op zoek gegaan naar een nieuwe bestemming. De gemeente Hilvarenbeek heeft de kerk nu gerestaureerd en herbestemd tot school, peuterspeelzaal en kinderopvang.

Om het pand te kunnen gebruiken als school, moest het vloeroppervlak worden vergroot. Dit is gedaan door een tussenverdieping te plaatsen halverwege de kerk. Hierdoor wordt efficiënter gebruik gemaakt van de ruimte in de kerk.

Isolatie van de bakstenen gevel was niet mogelijk omdat dit de cultuurhistorische waarde zou aantasten. Daarnaast zou dit extra vochtproblemen veroorzaken die schadelijk zijn voor de houten spanten. In plaats daarvan is ervoor gekozen de bestaande buitenhuid waar mogelijk (dak, wandopeningen en vloer) te isoleren. Vanwege de nieuwe functie als school is ook de CO2 -regeling per lokaal een belangrijk aandachtspunt.

Hoogwaardige isolatie van dak en vloer beperkt nu de warmtevraag. Voor de verwarming en koeling wordt gebruik gemaakt van een lucht/water warmtepomp. De vloeren zijn voorzien van een capillair vloerverwarmingssysteem. Het systeem is zeer dun en ligt niet in de dekvloer, maar in de egalisatie van de vloerbedekking. Daarmee wordt een zeer snelle responstijd gegarandeerd en waardoor de ruimte efficiënt wordt verwarmd. Voor de ventilatie wordt gebruik gemaakt van een CO2 -gestuurd ventilatiesysteem met warmteterugwinning. Voor voldoende daglichttoetreding zijn daglichtbuizen met aanvullende ledverlichting geplaatst, waardoor 35% minder elektrische verlichting nodig is.

Het gebouw is nu vrij van gas. Door zonneenergie op te wekken op het nabijgelegen dorpshuis wordt warmteverlies – dat nu optreedt door de niet geïsoleerde muren – gecompenseerd. Per saldo komt dit overeen met de energiekosten van een gewone school met alle hedendaagse comfort en technische voorzieningen.

Bij deze grondige herbestemming moesten veel ingrepen plaatsvinden om de nieuwe functie mogelijk te maken. Dit is dan ook het perfecte moment om integraal na te denken over energiebesparende maatregelen. Daarnaast kunnen innovatieve technieken oplossingen bieden, zoals daglichtbuizen in het geval openingen in het dak niet toegestaan zijn, en de capillaire vloerverwarming waar efficiëntie bepalend is.

Het is niet eenvoudig om een kerk te herbestemmen, omdat er bij dergelijk maatschappelijk erfgoed veel verschillende belangen zijn. Uiteindelijk is het gelukt doordat de kerk al aan de eredienst was onttrokken, de lokale gemeenschap zich sterk heeft ingezet voor het behoud, de school open stond voor een uitzonderlijke locatie en de gemeente Hilvarenbeek zich sterk heeft gemaakt voor de feitelijke uitvoering. De herbestemming van de Adrianuskerk is dus vooral een groot succes vanwege het sociale draagvlak.