Klimaatrobuust StadsGroen
Groene steden, gezonde steden: duurzame en klimaatbestendige stedelijke groenvoorzieningen.
Multilayer- en plantconcept
Hoe kunnen we intelligente principes van het bos kopiëren en toepassen in de stad?
Hoe kunnen we het stedelijk groen sterker maken zodat het bestand is tegen de steeds zwaardere condities in de stad: hitte, droogte en wateroverlast? De inspiratie hiervoor komt uit het bos. Een natuurlijk bos hoef je geen water te geven, niet te bemesten of te snoeien, en wordt zelden geteisterd door plagen. Het onderhoudt zichzelf. Kragten heeft een concept ontwikkeld voor Klimaatrobuust StadsGroen: een combinatie van de juiste bodem en de juiste planten.
De vraag is nu hoe deze principes toepasbaar zijn in stedelijk groen. Hiervoor kijken we eerst naar de bosbodem. De bovenste laag bestaat uit een strooisellaag van bladeren, takjes en vruchten, waarin nauwelijks onkruid voorkomt. Daaronder ligt een laag aarde die is omgewoeld door micro-organismen, wormen en kevers. De wortelstructuur bevindt zich nog dieper. Deze opbouw is luchtig en sponsachtig, waardoor het vocht kan opnemen en vasthouden. Dit is precies wat we nodig hebben in de stad!
Enkele jaren geleden is gestart met twintig proefstroken die verschillende lagen natuurlijke materialen bevatten, zoals houtsnippers, schors, papiermulch en takjes. Het doel was om te onderzoeken welke materialen en opbouw het beste resultaat opleveren. Hieruit zijn drie succesvolle combinaties voortgekomen die, in combinatie met de juiste beplanting, duurzame resultaten bieden. Deze multilayers, zoals we ze noemen, worden verder onderzocht binnen het Interreg-project Klimaatrobuust StadsGroen, waarbij ook verschillende plantcombinaties worden getest.
Dit aspect is cruciaal, want sommige planten kunnen elkaar helpen en versterken. Dit fenomeen, companion planting genaamd, is al jarenlang bekend in de groenteteelt, zoals bij de combinatie van knoflook en tomaat waarbij de knoflook ongedierte afschrikt. Dit principe geldt ook voor andere planten. De eik en de beuk versterken elkaar bijvoorbeeld, net als de dwergmispel en de roos. Interessant genoeg communiceren deze planten zelfs met elkaar via schimmeldraden onder de grond. De natuur toont zich op deze manier buitengewoon intelligent.
Samen met opdrachtgevers en partners wordt altijd gezocht naar oplossingen voor het openbaar groen. De resultaten van de proefstroken hebben ons enorm enthousiast gemaakt. Door de principes van het bos toe te passen in de stedelijke omgeving, ontwikkelen we klimaatrobuust groen, verhogen we de hittebestendigheid van de stad en bevorderen we de biodiversiteit. Bovendien besparen we op beheerkosten en onderhoud, aangezien de combinatie van de multilayer en het plantconcept ‘onkruid’ onderdrukt.
We zien hoe belangrijk groen is in de beleving van de stad en voor de gezondheid van haar inwoners. Tegelijkertijd wordt de spanning die groen kan opleveren met bebouwing, beschikbare ruimte en ondergrondse infrastructuur erkend. Daarom nemen we het bos natuurlijk niet letterlijk mee naar de stad, maar kijken we hoe we de intelligente principes van het bos kunnen kopiëren en toepassen in de stad. Afhankelijk van de context en de ruimte die er is in de vorm van een groenstrook, een plantsoen of een park. In een vitale stad zorgen we voor de juiste balans tussen alle functies door ze op elkaar af te stemmen en te leren van de natuur.
Om het idee van de multilayer en het plantconcept verder te ontwikkelen, wordt het concept getest in proefstroken bij de Universiteit Gent en de HAS Green Academy in Den Bosch. Er volgen meer pilots bij deelnemende gemeenten en steden.