Waar gaan we naartoe met de toekomst van de varkenshouderij?

Ik ben Anne-Marie van Bussel en ik ben innovatiemanager bij De Hoeve Innovatie. De Hoeve ontwikkelt kennis en systemen voor de Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV). We werken daarvoor samen met 220 varkenshouders, slachterijen en afzetkanalen om gezond, duurzaam en lekker vlees te produceren. In mijn rol als innovatiemanager werk ik mee aan deze projecten, vraag ik financiering aan en kijk ik naar welke vragen er in de praktijk leven.

De Hoeve Certificering is eigenlijk onze zusterorganisatie. Beide vallen onder De Hoeve BV. Certificering verzamelt de gegevens bij de varkenshouders en kijkt of zij voldoen aan de normen van KDV. Zo zijn er bijvoorbeeld strenge eisen met betrekking tot koper, zink, fosfaat en stikstof in het voer. Maar daarnaast helpen we ondernemers ook op het moment dat het niet helemaal loopt, door extra ondersteuning te bieden.

We kregen de kans om verder te werken aan het onderzoek naar emissiebeperkende maatregelen. De samenwerking met Vlaamse partners is daarbij waardevol, omdat dat extra kennis en een groter netwerk oplevert. Nu we de mensen kennen en van elkaar weten wat we doen, gaan er deuren voor ons open. Zo leren we bijvoorbeeld of de Vlaamse boeren tegen dezelfde knelpunten aanlopen als wij, en of die vergelijkbaar zijn met de Nederlandse problematiek.

Heel interessant, je leert continu van elkaar. Rambo ging van start in 2023, dus we zijn al een tijdje bezig. Deze tijd heeft ons veel inzichten gebracht over de behoeften van varkenshouders aan beide kanten van de grens. We hebben veel contact met elkaar en delen kennis over hoe Nederlandse of Vlaamse instituten iets aanpakken. We hebben bijvoorbeeld in het begin tests uitgevoerd met mestkoeling. We zagen echter dat het veel energie kostte, dus hebben we ervoor gekozen om die koeling hier niet toe te passen.

Maar dat wil niet zeggen dat je niet van andere systemen kunt leren. Zo hebben we ons laten inspireren door wat de rundveehouderij doet: daar reinigen ze een deel van de lucht voordat je die naar buiten laat gaan. En daar denken we nu ook over na: kan je een deel van de mestlucht, waar de meeste emissies ontstaan, afzuigen en zo een beter effect op je luchtkwaliteit en klimaat bereiken?

Een goed voorbeeld van een resultaat binnen ons onderzoek is het vrijloopkraamhok. Dit systeem hebben wij onderzocht en ontworpen tijdens het project, en we zijn het momenteel aan het finetunen en gaan het uitrollen binnen ons netwerk van varkensboeren.

We hopen tegen het einde van het project precies te weten hoe de kraamhokken het beste functioneren. We gaan binnenkort opnieuw naar onze data kijken en een herontwerpsessie doen om dieper in de details van het hok te duiken. We vinden bijvoorbeeld nu dat we nog te weinig zicht op de dieren hebben. We willen de hokken meer openmaken zodat we die dieren beter kunnen zien. Daarnaast willen we nog meer aan de slag met de klimaatinstellingen van de afdeling: hoe kunnen we met minimale benodigdheden zo veel mogelijk rendement halen uit bijvoorbeeld warmte en luchtkwaliteit?

Dat is een goede vraag. De boeren waarmee we voornamelijk samenwerken, hebben zich al aangemeld bij KDV. Het idee van duurzaam staat ook ergens voor, dus boeren die aangesloten zijn bij de keten, zijn vaak ondernemers die vooruit willen. Je wilt bepaalde milieudoelen en gezondheidsdoelen behalen, maar het is niet zo dat wij voor de keten hele gekke eisen stellen.

Sommige innovaties gaan voor bepaalde varkenshouders misschien te ver, of ze moeten eraan wennen. We zijn nu bijvoorbeeld bezig met het houden van dieren met lange staarten. Aangezien couperen vanaf 2030 verboden is, willen wij nu al ervaring opdoen en leren over hoe we dit het beste kunnen aanpakken en die kennis implementeren in onze keten. De eerste stappen zetten we met een kleine groep varkenshouders. Zo zijn we nu met vijf boerderij-eigenaren die daar interesse in hebben en mee willen denken. De anderen volgen dan eigenlijk op het moment dat we het wat uitgekristalliseerd hebben. Er zijn natuurlijk altijd ondernemers die zeggen: "Ja, ik zou het liever niet doen." Maar het is vaak ook gewoon wennen, hulp krijgen, ondersteunen, en perspectief bieden. En dat is precies wat wij met De Hoeve willen aanbieden.