Schakelpunt Grensbelemmeringen
Grensbelemmeringen aanpakken dankzij hechte samenwerking tussen Vlaamse en Nederlandse-overheden en -kennisinstellingen.
Historie en context
In de Nederlandse grensregio’s speelt al lang de vraag hoe men de grensoverschrijdende samenwerking met de naburige overheden in België en Duitsland juridisch beter zou kunnen onderbouwen en stimuleren. In 2016 lanceerde de toenmalige vicepresident van de Nederlandse Raad van State, de heer Piet-Hein Donner, het idee om in grensgebieden de mogelijkheid te scheppen om bij specifieke knelpunten gericht van (huidige) regelgeving af te kunnen wijken zonder de hele regelgeving zelf aan te passen/ in wezen te veranderen. Het doel hiervan is om oplossing te vinden voor belemmeringen, zonder dat daarvoor een grote wetswijziging nodig is in de betrokken landen.
Een eerste concrete casestudie zou alvast inzicht kunnen geven in de knelpunten die grensoverschrijdende samenwerking en mobiliteit tussen Vlaanderen en Nederland concreet belemmeren. De fusie van de havens van Gent en Zeeland Seaports tot North Sea Port is hiervoor gebruikt om meer inzicht te krijgen in grensknelpunten.
Vervolgens hebben de provincie Zeeland en het Nederlands ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijsrelaties op 22 oktober 2018 aan ITEM gevraagd om een oplijsting te maken van knelpunten voor North Sea Port in het grensoverschrijdende havengebied van Gent en Zeeland. Het gaat hier over knelpunten die veroorzaakt worden door verschillen in wet- en regelgeving tussen beide landen.
Voor de toenmalige Vlaamse en Nederlandse regeringen waren de inzichtelijk gemaakte grensbelemmeringen in het North Sea Port gebied (Gent – Terneuzen – Vlissingen) aanleiding om mevrouw Berx (gouverneur van de provincie Antwerpen) en de heer Donner te vragen een aanpak uit te werken in een bestuurlijke werkgroep.
De werkgroep adviseert knelpunten als gevolg van verschillen in wetgeving niet aan te pakken door nieuwe algemene regels te maken of bestaande regelgeving aan te passen, maar door er gericht voor specifieke gevallen van af te wijken (“niet aanpassen, maar afwijken”). De werkgroep veronderstelt dat een oplossing van een concreet, zwaarwegend knelpunt meer aanvaard wordt wanneer de wetgeving in één of beide landen niet aangepast hoeft te worden. Het eindverslag van de werkgroep adviseert om de bestuurlijke organisatie van de grensoverschrijdende samenwerking Vlaanderen – Nederland te versterken door de ondersteuning van een professioneel secretariaat in de vorm van het Schakelpunt. Het advies richt zich op zowel de centrale als de regionale overheden in Vlaanderen en Nederland.
Tijdens de Vlaams-Nederlandse top van januari 2023 werd de bestaande coördinerende opdracht van de gouverneur van Oost-Vlaanderen en de commissaris van de Koning in de provincie Zeeland bevestigd. Zij krijgen de taak om voor de gehele grensregio de agenda, voorzien van oplossingen, aan te kaarten bij de leden van beide regeringen. De regeringen gaan daarmee een inspanningsverplichting aan om tot resultaten te komen voor de aangeleverde agendapunten. De Nederlandse en Vlaamse regering onderstrepen hiermee het regionale en nationale belang van betere grensoverschrijdende samenwerking en geven concrete vraagstukken in onze grensregio’s meer prioriteit. Hierbij werd ook het plan om Interreg-financiering aan te vragen voor de oprichting van het Schakelpunt grensbelemmeringen Vlaanderen-Nederland ondersteund.
De Provincie Zeeland neemt de rol op van projectverantwoordelijke (PV). Zeeland levert expertise op het gebied van EU-project- en financieel management en grensoverschrijdende samenwerking. Bovendien levert de Commissaris van de Koning van de provincie Zeeland in zijn rijkstaak als bestuurlijke grenscoördinator een belangrijke bijdrage door zich in te zetten om geselecteerde grensbelemmeringen te agenderen bij de ministers.