Holistic, Social Retrofit: samen naar de ideale renovatie

Foto: het partnerschap van Holistic Social Retrofit met William Nelissen (achteraan, midden) en Wouter Elema (vooraan, rechts)

Drie jaar lang onderzoekt een grensoverstijgend partnerschap met Flux50 als trekker scenario’s waarmee de sociale huisvesting de klimaatdoelstellingen kan behalen. Daarbij worden naast klimaat en duurzaamheid ook economische en sociale factoren meegenomen. In Bilzen en Rozendaal worden de meest geschikte scenario’s daarna ook effectief uitgevoerd.

Beste William en Wouter, jullie project draagt de naam ‘Holistic Social Retrofit’. Waar staat dat precies voor?

William: De kern van het project zit eigenlijk al in de naam. Met ‘social retrofit’ verwijzen we naar de aanpassingen die de sociale huisvestingsmaatschappijen in dit project doen aan hun bestaand patrimonium door deze te isoleren en de installaties in de woningen te verbeteren en te verduurzamen. De ‘holistic’ in onze projectnaam slaat dan weer op onze nieuwe manier van werken, waarbij we ten alle tijden drie perspectieven hanteren: wat is goed voor de bewoners, wat is goed voor het klimaat en wat is goed voor de financiële continuïteit van de sociale huisvesters. 

Wouter: Aangezien de sociale huurders in de woning blijven tijdens het renovatietraject is hun betrokkenheid erg belangrijk. Zo krijgt de ‘social’ in onze projectnaam ook een extra invulling.

Bij Wonen in Limburg en Alwel worden met oog voor deze sociale component de renovaties uitgevoerd in ‘co-creatie’ met de bewoners. Hoe werkt dit precies?

William: Een van onze projectdoelstellingen is het sociaal aanvaardbaar renoveren van de betrokken woningen. Dit doen we door de bewoners te betrekken bij het uitwerken van verschillende renovatiescenario’s. We nemen hen mee in de afweging wat haalbaar en toelaatbaar is en komen zo uiteindelijk tot het scenario dat effectief gerealiseerd zal worden. Om deze doelgroep systematisch te betrekken, werken we in dit project samen met Fontys Hogeschool.

Wouter: In onze contacten met de sociale huurders zetten we binnen Alwel in op twee aspecten.
Ten eerste willen we als woningmaatschappij ‘achter de voordeur komen’ bij onze huurders. Door hen actief te betrekken, krijgen we hun bekommernissen in beeld en kunnen we deze meenemen in het renovatietraject. Daarnaast hopen we via deze dialoog ook hun vertrouwen te krijgen. Aangezien de huizen bewoond blijven tijdens de renovatie, hebben we dit vertrouwen nodig om tijdens de werken een vlotte uitvoering te garanderen.

William: Zonder gedragenheid is een renovatieproject quasi onhaalbaar. Wie de bewoners niet mee krijgt, staat ’s morgens wel eens voor een gesloten deur.

Wouter: Ten tweede is voor de energieprestaties van de gerenoveerde woningen ook het gedrag van de bewoners van belang. De technische aanpassingen moeten namelijk correct gebruikt worden om optimaal te renderen. We moeten mensen dus motiveren om anders te verwarmen, hun elektriciteitsverbruik anders te plannen of om zichzelf vertrouwd te maken met bepaalde technologie zoals ondersteunende apps. Ook op deze vorming en nudging zetten we in binnen ‘Holistic Social Retrofit’.

William: Een concreet voorbeeld: uit eerdere projecten weten we dat het overstappen naar een verwarmingssysteem op lage temperatuur soms op weerstand botst: de huurders verliezen hun gekende stralingswarmte en zien doorgaans pas na een jaar de financiële voordelen. Dit kan ondervangen worden door hen aan de voorkant actief te informeren en betrekken.

Hoe vernieuwend is deze sociale en holistische aanpak? Waarmee maken jullie het verschil ten opzichte van gelijkaardige renovatieprojecten?

William: Tot nu toe waren veel van dergelijke projecten eerder eenrichtingsverkeer. Voor mij is het betrekken van de sociale huurders bij het uitwerken en selecteren van de renovatiescenario’s dan ook de grootste toegevoegde meerwaarde van het project. Dit zal uiteindelijk leiden tot een aantal voorbeeldscenario’s die later eenvoudig gerepliceerd kunnen worden.

Wouter: Door de geplande werken integraal te onderzoeken, zaken bij elkaar af te toetsen en verschillende scenario’s af te wegen met de bewoners, ben je heel bewust bezig met je renovatieproces. Hierdoor zullen we vanzelfsprekend heel wat nieuwe zaken bijleren.

Voor Interreg staat grensoverstijgend samenwerken centraal. Waarom is het zo interessant dat bij Holistic Social Retrofit zowel Nederlandse als Vlaamse partners betrokken zijn?

Wouter: Het kennisdelen levert sowieso meer inzichten op.

William: In Vlaanderen staan we op een aantal vlakken verder dan in Nederland, en omgekeerd. Door deze kennis te combineren kunnen we grote stappen voorwaarts zetten en de succesgraad van onze projecten verhogen.

Op welk vlak kunnen Vlamingen en Nederlanders elkaar in dit geval dan bijvoorbeeld aanvullen?

William: Naar mijn gevoel staat men in Nederland verder in het betrekken van de bewoners. Langs Vlaamse zijde lijken we dan weer een voorsprong te hebben op vlak van wijkverwarmingsnetten. Rond deze thema’s werken we dan ook nauw samen binnen Holistic, Social Retrofit.

Als afsluiter rest mij in deze eindejaarsperiode nog één laatste vraag: wat brengt 2024 voor het project?

William: Het komende half jaar zullen we eerst de scenario’s verder uitwerken om daarna in overleg met de bewoners tot een concreet plan te komen. Op basis hiervan kan een vergunning verleend worden, om de werken in 2025 dan effectief uit te voeren.

Wouter: Voor de renovaties in Rozendaal ziet de planning er gelijkaardig uit. In september of oktober van volgend jaar hopen we de onderzoeksfase afgerond te hebben. Aan het einde van het eerste uitvoeringsjaar zullen we zo al goed in beeld hebben of we op het juiste spoor zitten en met gestructureerde inzichten aan de uitvoering kunnen beginnen.

Veel succes met jullie project!
Bedankt voor dit interview en alvast een fijn eindejaar.