Natte landbouwteelten als bouwsteen voor de toekomst

Donderdag 27 mei organiseerden de projectpartners van CASCO Carbon Sink Construction en ADMIRE de gezamenlijke themadag ‘Natte teelten en bouwmaterialen’ in het Nederlandse Aarle-Rixtel. Deze dag creëerde een inspirerend kennis- en netwerkplatform over natte landbouwteelten en de toepassing van lokale en natuurlijke bouwmaterialen.

De themadag bracht professionals uit verschillende economische sectoren, zoals de landbouw- en bouwsector, maar ook de sociale economie en het beleidsniveau, samen. Tijdens de presentaties en de aansluitende excursie werden de kansen en uitdagingen van natte landbouw en ketenvorming voor natuurlijke en lokale bouwmaterialen besproken. Deze kunnen namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan een klimaatadaptieve bouw- en landbouwsector.

Gert-Jan van Duinen, senior onderzoeker bij Stichting Bargerveen, opende de dag door het belang van veenvorming te benadrukken. Door de drainage van veengebieden komen CO₂ en andere broeikasgassen in de atmosfeer, wat de klimaatverandering in de hand werkt. Natte en duurzame landbouwteelten bieden perspectieven voor klimaatadaptatie. Zo zijn er in Nederland 1000 hectare aan veenbodems die nat moeten blijven om CO₂-reductie te realiseren. In Vlaanderen zijn voornamelijk minerale bodems relevant voor natte landbouwteelten.

Aansluitend gaf Hilde Vanwildemeersch van Woonder, een projectpartner binnen CASCO Carbon Sink Construction, twee presentaties over natuurlijke bouwmaterialen en ketenontwikkeling binnen de bouwsector. De conclusie: bouwen met planten, stengels en vezels zoals riet, stro en hakhout is de oplossing voor de toekomst. Lokale en natuurlijke materialen zijn 100% biobased, hebben weinig tot geen bewerking nodig en leggen geen nutteloze kilometers af.

Veel bouwmaterialen worden vandaag op een energie-intensieve manier geproduceerd en leggen wereldwijd vele kilometers af. Dat kan en moet anders. Zo kunnen lokale landbouwers waardevolle grondstoffen leveren aan de fabrikanten van bouwmaterialen. Plantaardige reststromen worden dan ingezet voor de productie van biobased materialen. Momenteel is er echter weinig duidelijkheid over de spelers die actief zijn binnen de ketens van lokale en natuurlijke materialen. Een doelstelling van het project CASCO is om modelketens voor de bouw- en landbouwsector te ontwikkelen.

Implementatiespecialist en Kwartiermaker Circulaire Economie bij de gemeente Gooise Meren Alje Kuiper pikte in met een inkijk in het ontwerp van een regionale keten rond biobased bouwmaterialen. In de regio Gooi- en Vechtstreek is biobased bouwen een speerpunt waardoor de vraag zich aandient hoe je effectief een lokale keten van de grond krijgt. Kuiper bundelde potentiële ketenpartners tot een consortium. Dit met een tweeledig doel: lisdodde introduceren als een nieuwe teelt voor de veehouderij en Nederlandse woningcoöperaties het gewenste volume biobased isolatiemateriaal aanbieden.

Petra Boorsma, directeur van het biobased kenniscentrum Biosintrum, sloot de voormiddag af met een presentatie over de teelt, oogst en verwerking van lisdodde in Friesland voor biobased materialen. De vernatting van landbouwteelten en veenbodems is noodzakelijk om de afbraak van veen – en de daaraan gekoppelde uitstoot van broeikasgassen – te vertragen. Daarom werkt Biosintrum aan duurzame verdienmodellen voor veehouders die de omschakeling willen maken.

Na de lunch volgde voor de deelnemers een bezoek aan een lisdoddeperceel.

Met de themadag ‘Natte teelten en bouwmaterialen’ leverden de projectpartners van CASCO Carbon Sink Construction en ADMIRE een bijdrage aan de kennisdeling en netwerkvorming rond duurzaam landgebruik en de biobased bouweconomie in de grensregio Vlaanderen-Nederland.

De dag benadrukte deze aandachtspunten:

• Potentie van natte teelten: De veelzijdigheid van natte teelten (zoals lisdodde) voor zowel klimaatadaptatie en -mitigatie (vernatting, CO2-opslag) als voor de productie van duurzame, lokale grondstoffen.
• Belang van korte keten: De noodzaak en voordelen van het ontwikkelen van zeer lokale ketens voor natuurlijke bouwmaterialen, van teler tot eindgebruiker, om transport te minimaliseren en lokale economieën te versterken.
• Samenwerking is cruciaal: De effectieve ontwikkeling van deze ketens vereist nauwe samenwerking tussen diverse actoren: landbouwers, natuurbeheerders, onderzoekers, verwerkende industrie, bouwsector en overheden.
• Innovatie in biobased bouwen: De voortdurende innovatie in het ontwikkelen en toepassen van biobased bouwmaterialen die zowel ecologisch verantwoord als performant zijn.
• Rol van beleid en overheden: De faciliterende en stimulerende rol die overheden en gemeenten kunnen spelen in het opzetten van pilots, het wegnemen van barrières en het creëren van een gunstig ondernemersklimaat.
• Verdienmodellen: De uitdaging en noodzaak om duurzame verdienmodellen te ontwikkelen voor alle schakels in de keten.