Samenwerken om grensobstakels aan te pakken

Door Karin Heeren

"Mijn werkterrein is de grensoverschrijdende samenwerking (GROS) tussen Nederland en Vlaanderen. Om dit te faciliteren organiseer ik het ambtelijk GROS-overleg, dat focust op de grensknelpunten aan de Vlaams-Nederlandse grensregio. Zaken die niet in dit ambtelijk overleg kunnen worden opgelost breng ik dan onder de aandacht van de hogere bestuurlijke niveaus tot bij de Nederlandse centrale overheid."

"Je kan van de grensregio een fijne plek maken om te leven en te werken als je de bestaande belemmeringen kan opheffen en mensen zo kan laten genieten van meer mogelijkheden aan de andere kant van de grens. Door de grensknelpunten aan te pakken vergroot je de ontplooiingsmogelijkheden en dus ook de tevredenheid van de burgers en de bedrijven die daar gevestigd zijn.

Die knelpunten situeren zich op de meest uiteenlopende vlakken.

Een heel concreet voorbeeld vind je in de grensarbeid, waar je standplaats bepaalt onder welk belastingregime je valt. Maar wanneer ten gevolge van de pandemie een Belgische werknemer in Nederland plots thuis gaat telewerken zorgt dit voor een administratief probleem. In 2020 werd hiervoor een noodoplossing uitgewerkt die telkens met 3 maanden wordt verlengd. Maar aangezien ook na de pandemie telewerken zal worden gestimuleerd moet hier een structurele oplossing uitgewerkt worden.

Ook de nationale politiek wint erbij als de grensregio’s hun krachten bundelen. Een mooi voorbeeld hiervan is het transport van mest. Terwijl West-Vlaanderen kampt met een mestoverschot, ervaart Zeeuws Vlaanderen een tekort. Door dit transport over de grens heen te regelen en zo kringlooplandbouw te optimaliseren draagt men bij tot het behalen van de nationale milieudoelstellingen. Een dubbele winst dus.

Echter, vanuit de centrale politiek is men zich van grensknelpunten slechts vaag bewust en heeft men weinig oog voor individuele problemen, waardoor men geneigd is om te berusten in het bestaan van die problemen als gevolg van verschillende regelgevingen. Maar niets doen is hier een gemiste kans."

"In het verleden werden enkele organen opgericht die zich specifiek met deze grensoverschrijdende samenwerking bezighouden. Ze komen op geregelde tijdstippen samen om concrete grensknelpunten te bespreken en waar mogelijk naar oplossingen te zoeken om deze aan te reiken aan de beslissingnemers.

Deze organen functioneren op drie opeenvolgende niveaus: ambtelijk, bestuurlijk en politiek. Ook tijdens de tweejaarlijkse Vlaams-Nederlandse top worden de grensbelemmeringen onder de aandacht gebracht.
In 2020 bood de bestuurlijke werkgroep grensbelemmeringen Donner-Berx aan de regeringen een advies dat luidt dat het niet handig is om twee regelgevingen te harmoniseren, maar dat het eerder raadzaam is te bekijken of je gericht kan afwijken. Hiermee wilde men het patroon doorbreken waarbij men geneigd is om lastige problemen eerder opzij te leggen, maar net tot concrete oplossingen te komen. Recent formuleerde de werkgroep een bijkomend advies om de grensproblematiek gerichter aan te pakken en te versterken door de oprichting van een evenwichtig secretariaat dat zich met deze knelpunten kan bezighouden. Beide regeringen moeten zich op dit moment nog uitspreken over dit advies. Hoe dit vorm zal krijgen zal de komende maanden duidelijk worden."

"Met de beleidsdoelstelling ‘Een Europa zonder grenzen. Samenwerken om grensobstakels te overwinnen (prioriteit D)’ wil Interreg mogelijkheden scheppen voor het wegwerken van grensobstakels en het bevorderen van grensoverschrijdende contacten en bestuurlijke samenwerking.

Wie een concreet grensknelpunt wil aanpakken, kan een project opzetten waarin de nodige expertise wordt samengebracht om het probleem te onderzoeken en oplossingen aan te reiken. Het zou mooi zijn als die voorgestelde oplossingen uiteindelijk het beslissingsproces in Den Haag en Brussel zouden kunnen versoepelen zodat meer grensobstakels op termijn een structurele oplossing krijgen."

• de prioriteit D werd in het nieuwe programma opgenomen en kan je hier terugvinden in het concept programma
• ITEM brengt jaarlijks een grenseffectenrapportage uit waarin alle belemmeringen die aan de grens spelen wordt geïnventariseerd. Het meest recente rapport vind je hier.
• tijdens de Vlaams-Nederlandse top van 2018 bood ITEM een rapportage aan van knelpunten binnen het havengebied North Sea Port