Ammoniakreductie in de pluimveehouderij - eerste resultaten van veelbelovende technieken

Hoe kunnen veehouders de ammoniakuitstoot van hun bedrijf verminderen? Op de RAV-lijst in Nederland en de PAS-lijst in Vlaanderen staan diverse erkende technieken. Maar zijn er nog meer oplossingen die praktisch haalbaar, betaalbaar en wetenschappelijk onderbouwd zijn? Het RAMBO-project onderzoekt, test, en evalueert beloftevolle technieken voor de varkens- en pluimveehouderij. In dit artikel geven we een tussenstand van het onderzoek naar ammoniakreductie in de pluimveehouderij.

Het RAMBO-project selecteerde vijf beloftevolle maatregelen voor leghennen en vijf voor vleeskuikens. Het onderzoek is nog volop lopende, maar sommige maatregelen tonen nu al hoopgevende resultaten. Tijdens de tweede klankbordgroepbijeenkomst van het RAMBO-project op 07/11/2024 en op de studiedag ‘De weg naar minder emissies in de varkens- en pluimveehouderij’ van 17/01/2025, werden de eerste bevindingen van een jaar onderzoek en praktijkervaringen gedeeld.

1. Mestbanden frequenter afdraaien

Door de mestbanden drie keer per week af te draaien in plaats van één keer per week, wordt de hoeveelheid en de tijd dat mest in de stal blijft beperkt, wat de vorming van ammoniak vermindert. Uit proeven blijkt dat een hogere frequentie leidt tot een duidelijke daling van de ammoniakemissies.

Extra onderzoek gepland
Klimaatregeling en stalemissies worden beïnvloed door temperatuur, vochtigheid etc., die op hun beurt zeer variabel zijn doorheen de seizoenen. Ammoniakvorming op de mestband wordt beperkt wanneer de mest snel uitdroogt. In het verdere onderzoek bekijken we wat de seizoensinvloeden zijn op het ammoniakreductiepotentieel van deze maatregel. Deze info is namelijk ook van belang in de kosten-baten afweging van de maatregel.

2. Strooisel verwijderen

Bij volière-afdelingen wordt getest wat het effect is van het frequenter verwijderen van het strooisel van de vloer, bijvoorbeeld elke twee weken in plaats van elke zes weken. De eerste resultaten laten zien dat het effect op ammoniakemissies beperkt is, terwijl de maatregel wel arbeidsintensief is.

Extra onderzoek gepland
Klimaatregeling en stalemissies worden beïnvloed door temperatuur, vochtigheid etc., die op hun beurt zeer variabel zijn doorheen de seizoenen. Het onderzoek richt zich op de seizoensinvloeden die bepalend zijn in de klimaatsturing van de stal en de combinatie met andere technieken om meer impact te genereren.

3. Huisvestingsystemen

In dit onderzoek vergelijken we drie types huisvesting voor leghennen:

1. een afdeling met 3.072 dierplaatsen in conventionele verrijkte kooien;
2. een afdeling met 1.800 dierplaatsen in een alternatieve Veranda Code2+ huisvesting;
3. een afdeling met 1.920 dierplaatsen in een conventionele scharrelstal met volière huisvesting. De eerste resultaten geven aan dat de ammoniakemissie in de scharrelstal veel hoger ligt dan in de verrijkte kooi- of Veranda Code2+ afdeling.

Extra onderzoek gepland
Klimaatregeling en stalemissies worden beïnvloed door temperatuur, vochtigheid etc., die op hun beurt zeer variabel zijn doorheen de seizoenen. De eerste resultaten dateren van de zomerperiode. De metingen lopen door in het najaar, de winter en het vroege voorjaar om de seizoensinvloeden mee in acht te nemen.

4. Gebruik van zeolieten in strooisel of voer

Zeolieten worden getest vanwege hun vermogen om kationen zoals ammonium te binden. De proef is pas opgestart, dus kunnen we nog geen uitspraken doen over het effect.

Extra onderzoek gepland
Het onderzoek richt zich op de praktische toepasbaarheid en de optimale hoeveelheid zeolieten die nodig is voor een meetbare emissiereductie, verspreid over meerdere seizoenen.

5. Rassen

In Vlaanderen en Nederland worden er verschillende soorten hen hybrides, of genetische lijnen ingezet. We differentiëren hierbij twee grote rassengroepen: de bruine en de witte hen. Er is een duidelijk verschil in management, gedrag en productie performantie tussen witte en bruine hennen. De hypothese was dan ook dat dit een effect kan hebben op de ammoniakontwikkeling in de stal. De proeven zijn nog lopende, en het is nog te vroeg om hier nu al een conclusie over te delen.

Extra onderzoek gepland

Het onderzoek richt zich op de seizoensinvloeden
en het effect van het management van de hennen op de ammoniakvorming in deze stallen.

1. Alternatieve strooiselmaterialen

Bij vleeskuikens wordt getest of vlaspulver als strooiselmateriaal ammoniakemissies kan verminderen. De eerste resultaten zijn veelbelovend, met een merkbare daling van emissies in vergelijking met stropulver dat als standaardmateriaal werd toegepast in de proeven.

Extra onderzoek gepland
Deze proef wordt herhaald in verschillende seizoenen om de effectiviteit van vlaspulver te bevestigen, ook bij verschillende ventilatie- en vochtigheidsniveaus in de stal.

2. Zeolieten in strooisel

Net als bij leghennen worden zeolieten getest in de strooisellaag, waarbij op meerdere momenten verspreid over de ronde een hoeveelheid zeoliet uitgestrooid wordt over de strooisellaag. De proef loopt over meerdere rondes.

Extra onderzoek gepland
Er wordt onderzocht of de kosten en prestaties van zeolieten in balans kunnen worden gebracht door lagere hoeveelheden toe te passen zonder verlies van effectiviteit.

3. Voedersamenstelling

Door het eiwitgehalte in het voeder van vleeskuikens te verlagen, wordt de vorming van ureum in de mest verminderd, een belangrijke precursor voor ammoniak. Ook het aanpassen van de elektrolytenbalans in het voeder zou een interessante piste kunnen zijn. De proeven omtrent voedersamenstelling zijn pas opgestart.

Extra onderzoek gepland
Naast het effect op de ammoniakemissie wordt ook gekeken naar de impact van een lager eiwitgehalte of aangepaste elektrolytenbalans op diergezondheid, groei en voederconversie. Ook wordt de kosteneffectiviteit van deze aanpassing verder onderzocht.

4. Zeolieten in het voeder

Zeolieten kunnen gemakkelijk kationen binden en terug uitwisselen. De toepassing van zeolieten via het voeder is gebruiksvriendelijker dan toediening over de strooisellaag op meerdere momenten tijdens de ronde, en kan ook een positief effect hebben op de darmgezondheid.

Extra onderzoek gepland
In de proeven volgen we naast het effect op de ammoniakvorming in een vleeskuikenstal ook de diergezondheid, groei en voederconversie op.

5. Zure toevoegingen aan strooisel

Het aanzuren van strooiselmaterialen zorgt voor een lagere pH, wat de vorming van ammoniak eerder zal beperken. In de proeven worden verschillende additieven getest. De eerste resultaten zijn wisselend, bij één additief zien we een heel sterke reductie van de ammoniakemissie, bij een ander is het effect beperkt.

Extra onderzoek gepland
Het onderzoek richt zich op de selectie van de meest kosteneffectieve toevoegingen en hun langetermijneffecten op stalklimaat en diergezondheid.

Tijdens de workshop op de klankbordgroepbijeenkomst werden de tussentijdse onderzoeksresultaten besproken met de deelnemers. Ze waardeerden vooral de praktische maatregelen zoals het frequenter afdraaien van mestbanden en het gebruik van alternatieve strooiselmaterialen. Tegelijk werden aandachtspunten benoemd, zoals de hoge arbeidsintensiteit van strooiselbeheer en de kosten van toevoegingen zoals zeolieten.

Ook benadrukten de aanwezigen het belang van eenvoudige borging van maatregelen, bijvoorbeeld via voederleverbonnen of meetgegevens. Voor strooiselmaatregelen bleek dit complexer, wat de implementatie kan bemoeilijken. Daarnaast werd gepleit voor verdere afstemming van technieken met vergunningseisen en een brede aanpak die rekening houdt met andere emissies en dierenwelzijn. Deze inzichten helpen om het onderzoek verder te richten op haalbare en effectieve oplossingen.

De eerste onderzoeksresultaten binnen het RAMBO-project tonen aan dat verschillende maatregelen, zoals mestbanden frequenter afdraaien, alternatieve strooiselmaterialen en aanzuren van het strooisel, potentieel hebben om ammoniakemissies in de pluimveehouderij te verminderen. Voor zowel leghennen als vleeskuikens zijn specifieke technieken in onderzoek die niet alleen bijdragen aan emissiereductie, maar ook rekening houden met dierenwelzijn en praktische toepasbaarheid.

Hoewel verdere optimalisatie en validatie nodig zijn, biedt het project concrete handvaten voor pluimveehouders om duurzame keuzes te maken. Via samenwerking tussen onderzoekers, veehouders en andere belanghebbenden, wordt gewerkt aan oplossingen die niet alleen technisch en economisch haalbaar zijn, maar ook bijdragen aan een duurzamere toekomst voor de sector. Innovatie en samenwerking blijven essentieel voor succes.

Vragen over het RAMBO-project of ammoniakreductie in pluimveehouderij? Contacteer één van de projectpartners.

Benieuwd naar het onderzoek van kansrijke technieken voor de varkenshouderij? Lees dan dit artikel.