Een reis door de tijd: Het Bels Lijntje in kaart gebracht

Een jaar geleden sloegen Erfgoed Noorderkempen en de stad Turnhout de handen in elkaar om het onderzoek naar het Belgische traject van het Bels Lijntje nieuw leven in te blazen. De focus lag vooral op een grondige zoektocht naar oorspronkelijke plannen en kaarten en een onderzoek naar de aanwezige en verdwenen relicten langs de lijn. Dit was tot nu toe niet gebeurd, waardoor er veel hiaten bestonden in onze kennis van de bouwgeschiedenis van de spoorlijn. Zo was er bijvoorbeeld heel weinig bekend over de spoorwegbrug over het kanaal in Turnhout of over de routehuisjes aan Belgische zijde, waarvan het bestaan door veel betrokkenen in twijfel werd getrokken.

Bij het archief van de NMBS in Brussel-Zuid werd het oorspronkelijke plan van aanleg uit 1865 teruggevonden. Dit is een indrukwekkend plan van vijf meter lang met aanduiding van alle routehuisjes, kilometerpalen, bewaakte en onbewaakte overwegen, duikers, bruggen en stations. Dankzij dit plan kunnen we alle vroegere relicten lokaliseren in het huidige landschap en kunnen we onomstotelijk bewijzen dat de routehuisjes wel degelijk bestaan hebben.

Ook de geschiedenis van de spoorwegbrug was tot voor kort slechts gedeeltelijk bekend. De huidige overblijfselen van de pijlers laten weinig los over het verleden van de brug, maar een zoektocht bij Infrabel biedt ons wel een inkijk in de bouwgeschiedenis van de brug. We hebben hier maar liefst een planarchief van meer dan vijftig kaarten terug gevonden. Hiermee wordt het mogelijk om de volledige geschiedenis van de spoorwegbrug te reconstrueren: van eerste draaibrug uit 1865 tot de tweede draaibrug uit 1908, de eerste voorlopige hefbrug uit 1941, de tweede definitieve hefbrug uit 1947, de nooit gerealiseerde vaste brug uit 1969 tot uiteindelijk de afbraak in 1986.

Dit kaartmateriaal speelt een belangrijke rol bij de reconstructie van de bouwgeschiedenis van de spoorlijn. Relict per relict kunnen we traceren in het landschap en verder duiden in het verleden en het heden met behulp van historische foto’s, krantenartikels, bevolkingsregisters en mondelinge getuigenissen.

Het resultaat van dit onderzoek is een zeer omvangrijke en gedetailleerde bouwhistorische nota die de basis zal vormen voor de historische opwaardering van het Bels Lijntje en de duurzame ontwikkeling van toeristische producten.

In de hoofdfoto zie je hoe de voorlopige hefbrug van 1941 eruitzag. De foto hierboven geven de relicten van de spoorwegbrug weer.

Surf dan naar www.erfgoednoorderkempen.be.

Contacteer ons via brabantkustdekempen@provincieantwerpen.be.