Het landschap gelezen door water: de rol van Watersysteemkaarten

Vooraleer er grote maatregelen worden genomen om natuur- en hydrologisch herstel te bevorderen, is grondige kennis van het natuurlijke watersysteem noodzakelijk.
In de loop der eeuwen heeft de mens dit natuurlijke systeem sterk beïnvloed. Een instrument dat kan helpen deze vaak complexe, oorspronkelijke waterstromen door en ‘binnen’ het landschap begrijpelijk te maken, zijn de watersysteemkaarten.
Met behulp van slimme algoritmes wordt de topografie geanalyseerd op verschillende ruimtelijke schalen (van enkele meters tot meerdere km’s). Daar kunnen we vervolgens uit afleiden hoe het water zich natuurlijk beweegt doorheen het landschap..

Figuur 1: Infiltratie-kwel patronen op verschillende ruimtelijke schalen, van 100 tot 1000 meter, met blauw kwel en bruin infiltratie.

Dit laat ons toe om tot op perceelsniveau te achterhalen waar water zich verzamelt bij hevige neerslag, terwijl op landschapsniveau ze juist inzichten bieden rond infiltratie-kwelpatronen. Welke zones zijn geschikt als infiltratiegebied, waar ontstaan tijdelijke natte zones en waar zal kwelwater uit de grond komen?

Zo kunnen we inschattingen maken waar herstelprojecten potentieel het meest kunnen bijdragen aan niet alleen lokaal waterbeheer, maar ook systeemherstel.

Figuur 2: Voorbeeld van de watersysteemkaart voor een gedeelte van de vallei van de Zwarte Beek (BE). De blauwe gebieden zijn permanent nat, groene gebieden tijdelijk nat en geel-bruine gebieden zijn permanent droog.

Binnen ADMIRE werden de watersyteemkaarten, origineel enkel ontwikkeld voor Vlaanderen, uitgebreid naar de Nederlandse provincies Limburg en Noord-Brabant. Ze worden gebruikt om de resultaten van LESA’s, ofwel landschapsecologische systeemanalyses van de verschillende projectgebieden te onderbouwen of aan te vullen. Ze zijn ook een manier om eenvoudig inschattingen te kunnen maken over grondwaterregimes en voor potentiële vegetatiedoelen. Deze informatie werkt aanvullend op peilbuisdata, die vaak beperkt aanwezig zijn en gelimiteerd tot enkele meetraaien in het hele gebied.

Figuur 3: Voorbeeld van de watersysteemkaart voor de Breukberg (NL)

Wil je graag meer weten over de watersysteemkaarten en enkele rapporten waarin ze gebruikt worden:

Rapport “Droge Delta: Ruimtelijke hefbomen in de strijd tegen waterschaarste” (download): In dit rapport werd in kaart gebracht wat de droogte-uitdagingen voor Vlaanderen zijn, hoe die uitdagingen maar ook de potenties tot het langer vasthouden van water ruimtelijk gedifferentieerd zijn, en wat mogelijke ruimtelijke strategieën of bouwstenen zijn waar ontwerpers en ruimtelijke planners mee aan de slag kunnen.

Rapport “Studienota groenblauwe netwerken en strategisch plan waterbevoorrading” (download): De Minaraad gaf opdracht aan de Universiteit Antwerpen om een studienota op te maken over het verband tussen groenblauwe netwerken en de waterbevoorrading.

Exacte wetenschappen | Informatie voor bedrijven | Universiteit Antwerpen[JK1]

[JK1]Is natuurlijk een beetje de verkoopssite, kunnen we deze link zomaar gebruiken?