Op tour met varkenshouders – deel 2: voedermaatregelen voor ammoniakreductie bij vleesvarkens

De nood aan innovatieve technieken om ammoniakemissies in de varkenshouderij te beperken is hoog. Tijdens de derde Tour de Boer van het project RAMBO werden voedermaatregelen bij vleesvarkens gepresenteerd als haalbare oplossing. In dit artikel lees je alles over de werking, voordelen, aandachtspunten en het emissiereductiepotentieel van deze maatregelen.

In Vlaanderen zijn er twee voedermaatregelen erkend als AER (ammoniak emissiereducerende) – maatregel: verlagen eiwitopname en toevoegen van benzoëzuur. Deze maatregelen kunnen enkel toegepast worden bij vleesvarkens tot 110 kg. Bijkomend zijn deze voedermaatregelen enkel combineerbaar met de luchtzuiveringstechnieken (luchtwassers en biobedden), met 3 AEA-technieken (V-4.6, V-4.7 en V-4.8) en enkele PAS-technieken (met een beperkte reductie).

Beide voedermaatregelen hebben een ander werkingsprincipe.

Toevoeging van benzoëzuur

• In de lever wordt benzoëzuur omgezet naar hippuurzuur, dat via urine wordt uitgescheiden.
• Hierdoor daalt de pH van zowel urine als mest, wat de omzetting van ammonium naar ammoniak aanzienlijk remt.

Verlagen van het eiwitgehalte

• Minder ruw eiwit in het voeder leidt tot efficiënter gebruik van opgenomen stikstof.
• Dit vermindert de omzetting van stikstof in ammoniak, wat leidt tot een lagere emissie.
• Slimme voersamenstellingen met beter verteerbare aminozuren zorgen voor een geoptimaliseerde voederomzet.

Toevoeging van benzoëzuur

• Ammoniakreductie:
  • Vermindert de omzetting van ammonium naar ammoniak door de pH van urine en mest te verlagen.
  • Alleenstaand een emissiereductie van 16%, met hogere reducties mogelijk in combinatie met andere technieken.
• Flexibele toepassing:
  • Combineerbaar met luchtzuiveringstechnieken (chemische en biologische luchtwassers, biobedden).
  • Geschikt in combinatie met brongerichte technieken zoals V-4.6, V-4.7 en V-4.8, wat samen emissiereducties boven de 60% kan opleveren.
• Eenvoudige implementatie: Toevoegen van benzoëzuur is technisch eenvoudig en snel door te voeren.
• Geen grote investeringskosten: De maatregel vereist geen aanpassingen aan de stal, alleen een aanpassing in het voeder.

Verlagen van het eiwitgehalte

• Ammoniakreductie:
  • Vermindert de hoeveelheid stikstof in urine en mest door efficiëntere benutting van ruw eiwit.
  • Reductie varieert tussen 5% en 20%, afhankelijk van de hoeveelheid ruw eiwit per vleesvarkensplaats per jaar:
    • <108 kg: 5%
    • <96 kg: 20%
• Flexibele toepassing:
  • Het eiwitgehalte kan worden verlaagd door gebruik van luxe alternatieven of beter verteerbare aminozuren.
  • Kan gecombineerd worden met andere AEA-technieken, luchtzuivering of PAS-maatregelen.
• Eenvoudige implementatie: De maatregel vraagt enkel een aanpassing in het voeder en geen fysieke aanpassingen aan de stal.
• Betere voederconversie: Maatregelen die de voederbenutting optimaliseren, verminderen niet alleen emissies maar dragen ook bij aan betere prestaties van de dieren.

Toevoeging van benzoëzuur

• Operationele kost: De toevoeging brengt een extra kost van ongeveer €6,50 per vleesvarken met zich mee.
• Vergunningsvoorwaarden: Bij opname in de vergunning moet de maatregel voor de volledige looptijd van de vergunning worden toegepast.
• Beperkte toepassing:
  • Alleen erkend bij vleesvarkens tot 110 kg.
  • Werkt uitsluitend in combinatie met erkende technieken en is niet toepasbaar als zelfstandige maatregel voor stallen zonder aanvullende systemen.

Verlagen van het eiwitgehalte

• Hogere voederkosten: Eiwitarm voeder vereist vaak duurdere alternatieve ingrediënten of supplementen, wat de voederprijs verhoogt.
• Vergunningsvoorwaarden: Net als bij benzoëzuur moeten de voorwaarden voor het voeder gedurende de gehele looptijd van de vergunning nageleefd worden.
• Beperkte toepassing: Alleen erkend voor vleesvarkens tot 110 kg.
• Beperkte impact als alleenstaande maatregel: De emissiereductie blijft beperkt (maximaal 20%) zonder aanvullende technieken.

Ongeveer 40 % van de veehouders overweegt om een van beide voedermaatregelen (binnen het jaar) toe te passen op zijn/haar bedrijf. De belangrijkste motivaties waren:

• De mogelijkheid om een hoger reductiepercentage te behalen in stallen met reeds aanwezige technieken.
• Interessante combinaties, zoals breivoeder met een gereduceerd eiwitgehalte.

Andere veehouders waren terughoudend vanwege de hogere voederkosten en de verplichting om aan vergunningseisen te blijven voldoen.

De voedermaatregelen zijn enkel erkend in Vlaanderen en enkel bij vleesvarkens tot 110 kg. Als alleenstaande maatregel, zonder AEA-techniek, bedraagt het reductiepercentage 16% voor de toevoeging van benzoëzuur aan het voeder.
Het verlagen van het eiwitgehalte kan 5 tot 20% emissies reduceren, afhankelijk van de hoeveelheid ruw eiwit verstrekking per vleesvarkensplaats per jaar.

De meerwaarde ligt vooral in de combinatie met erkende AEA-technieken. Beide voedermaatregelen kunnen gecombineerd worden met de luchtzuiveringstechnieken (chemische en biologische luchtwasser en biobed) en met de maatregelen V-4.6, V-4.7 en V-4.8.

• De emissiereductie gekoppeld aan de combinatie van luchtzuiveringstechnieken met voedermaatregelen kunnen hier teruggevonden worden.
• De emissiereductie gekoppeld aan de combinatie van brongerichte technieken (V-4.6, V-4.7 en V-4.8) met voedermaatregelen kunnen hier teruggevonden worden.

De combinaties resulteren in de meeste gevallen tot een reductie van 60% of meer.

• De toevoeging van benzoëzuur biedt een laagdrempelige manier om emissies te reduceren, met een voorspelbare kostprijs en eenvoudige implementatie.
• Het verlagen van het eiwitgehalte is een interessante optie voor bedrijven die streven naar lagere emissies en betere voederconversie, maar vraagt vaak meer investeringen in het voeder.
• Combinaties van voedermaatregelen met andere erkende technieken bieden het meeste emissiereductiepotentieel, wat ze bijzonder aantrekkelijk maakt voor bedrijven die aan strengere emissienormen willen voldoen.

De volgende Tour de Boer voor varkenshouders is in het voorjaar van 2025. De datum wordt gecommuniceerd via de communicatiekanalen van de RAMBO-partners.

Wil je een uitnodiging ontvangen? Geef dan je contactgegevens door aan:

Pieter-Jan Delbeke (Boerenbond) E: pieter-jan.delbeke@boerenbond.be / T: +32 474 87 82 43
of Daniëlle Aarts-van de Loo (ZLTO) E: Aarts-van de Loo, Daniëlle danielle.aarts@zlto.nl / T: +316 29 52 02 75