Herstel van hangvennen in het Schutterspark

In het Schutterspark te Brunssum (NL) vinden we iets wat bijna nergens voorkomt: hangvennen. Het zijn venige gebieden waar bronwater naar boven komt. Vaak zijn hellingen droog omdat water snel kan afstromen, maar doordat onder het Schutterspark een laag dichte klei ligt kan het water niet naar beneden toe en moet het boven de grond afstromen.

In het verleden zijn er daarom op deze hellingen overal sloten gegraven om de bodem droger te krijgen. Hierdoor kon er hout op worden geteeld, met name dennen en Amerikaanse eiken om te gebruiken als stuthout in de mijnen.

In 2009 zijn al delen van de hangvennen hersteld. Na onderzoek bleek nog meer potentie voor herstel in het Schutterspark en de mogelijkheid om zo de losse hangvennen met elkaar te verbinden.

Al deze voorziene maatregelen maken de menselijke ingrepen uit het verleden ongedaan en zo herstellen de natuurlijke omstandigheden in het Schutterspark. Hierdoor kan het water weer natuurlijk over de bodem gaan stromen.

Hiervoor is het noodzakelijk om eerst de Amerikaanse eiken, die voor de mijnen in het gebied geplant waren, te kappen. De sloten die vroeger gegraven zijn, worden vervolgens weer dichtgemaakt en de bovenste bodemlaag wordt afgeschraapt om de opgehoopte voedingstoffen in het bosstrooisel te verwijderen. Als we dit niet doen groeien nadien enkel maar bramen.

Door de nieuw ontstane omstandigheden kunnen de hangvennen zich weer ontwikkelen. Veenmos kan opnieuw gaan groeien, waarvan in het Schutterspark nu al acht soorten aanwezig zijn. Deze veenmossen zijn de bouwers van de hangvennen. Ze komen voor op de natte plekken en houden water als een spons vast. Onderaan sterven de plantjes steeds af terwijl ze boven verder groeien. Omdat het onderste eind onder water blijft, kan het niet afbreken. Hierdoor hopen steeds meer dode resten van de veenmossen zich op en vormen een soort gigantische spons.

Op die veenmosspons gaan door de permanent natte omstandigheden ook weer andere bijzondere planten groeien zoals het vleesetende plantje ronde zonnedauw, de lavendelheide, de kleine veenbes en misschien zelfs de veenmosorchidee.
In de poelen tussen de veenmossen ontstaat een leefgebied voor allerlei soorten salamanders en libellen en aan de randen groeien plantensoorten die nog maar op een paar plaatsen in Limburg voorkomen. Denk hierbij aan beenbreek, een lelieachtig plantje dat in de zomer geel bloeit. Of bijvoorbeeld de klokjesgentiaan, die prachtige paarsblauwe klokjes heeft.

Foto’s: ronde zonnedauw - beenbreek - klokjesgentiaan

In al die dode opgehoopte plantenresten zit ook veel CO₂. Natte veengebieden kunnen wel 8x zo veel CO₂ opslaan als bossen. Dit omdat er alleen maar meer dode plantenresten bijkomen en er geen afgebroken worden. In bossen rot het dode hout namelijk langzaam weer weg en verliest daarbij zijn CO₂.

Deze veenontwikkeling kost echter tijd, en daarom moeten we zolang de ‘veenmossponzen’ zich ontwikkelen jonge boompjes uit het open terrein blijven snoeien of de terreinen begrazen met schapen. Als we deze uit laten groeien tot grote bomen verdrogen ze namelijk de groeiende veenmossen door verdamping.

Uiteindelijk maken de veenmossen en andere planten het hangven zó nat dat bomen er niet meer kunnen groeien. Vanaf dat moment kan de natuur zelf zorgen dat de hangvennen blijven bestaan, zoals ze ook deed voordat onze grootouders sloten groeven.

Dit project is tot stand gekomen door co-financiering vanuit het Europese interreg ADMIRE project, dat ontwikkeling van veengebieden in de Nederlands-Vlaamse grensregio wil stimuleren, en de Provincie Limburg (NL).

Wil je op de hoogte blijven van ons veenproject? Wens je uitgenodigd te worden voor onze activiteiten?
Volg ons via LinkendIn of schrijf je in voor onze nieuwsbrief